Piaskowska Olga Maria, Postępowanie w sprawie o zaprzeczenie macierzyństwa

Postępowanie w sprawie o zaprzeczenie macierzyństwa

Celem postępowania o zaprzeczenie macierzyństwa jest obalenie pochodzenia dziecka od kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka. Obalenie pochodzenia dziecka od matki wpisanej w akcie urodzenia może nastąpić wyłącznie w drodze postępowania o zaprzeczenie macierzyństwa. A zatem nie jest dopuszczalne podniesienie takiego zarzutu w ramach innego postępowania, np. postępowania o ustalenie ojcostwa, lub zaprzeczenie ojcostwa.

Podstawą powództwa o zaprzeczenie macierzyństwa jest art. 61¹² k.r.o., wprowadzony do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nowelizacją z 2008 r. (ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2008 r. Nr 220, poz. 1431). Judykatura przyjmowała jednak dopuszczalność wytoczenia takiego powództwa także przed nowelą (zob. np. wyrok SN z dnia 9 marca 1967 r., II CR 561/66, LEX nr 550).

Powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa może wytoczyć:

1) dziecko - przeciwko kobiecie wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka, a jeżeli kobieta ta nie żyje - przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy (art. 61¹² § 2 k.r.o.),

2) matka dziecka - przeciwko kobiecie wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka i przeciwko dziecku, a jeżeli kobieta ta nie żyje - przeciwko dziecku;

3) kobieta wpisana w akcie urodzenia jako matka - przeciwko dziecku (art. 61¹² § 4 k.r.o.);

4) mężczyzna, „którego ojcostwo zostało ustalone z uwzględnieniem macierzyństwa kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka”. Pozywa on wówczas dziecko i kobietę, a jeżeli ona nie żyje - dziecko;

5) prokurator (art. 61¹⁶ k.r.o.) - pozywa kobietę wpisaną jako matka dziecka oraz mężczyznę, którego ojcostwo wynika z wpisanego macierzyństwa tej kobiety. W razie śmierci tych osób prokurator pozywa kuratora ustanowionego na ich miejsce oraz dziecko (zgodnie z art. 454 § 1¹ k.p.c.).

Wytoczenie przez prokuratora powództwa o zaprzeczenie macierzyństwa.

Zgodnie z art. 453¹ k.p.c. matka dziecka ma zdolność procesową także wtedy, gdy jest ograniczona w zdolności do czynności prawnych, jeżeli ukończyła 16 lat.

Małoletnie dziecko reprezentowane jest w postępowaniu przez przedstawiciela ustawowego (art. 66 k.p.c.). Z uwagi na fakt, że przedstawicielami ustawowymi dziecka są rodzice (art. 98 § 1 k.r.o.), w sytuacji, gdy po stronie pozwanej jest kobieta wpisana w akcie urodzenia jako matka oraz dziecko, dla dziecka powinien zostać ustanowiony reprezentant (por. art. 98 § 3 i art. 99 k.r.o.).

Jeżeli powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa wytoczyło dziecko lub matka, zastosowanie znajdzie art. 456¹ § 2 k.p.c., zgodnie z którym w sprawach o zaprzeczenie macierzyństwa przewodniczący zawiadamia o toczącym się procesie mężczyznę, którego ojcostwa dotyczy wynik postępowania, doręczając mu odpis pozwu.

Jeżeli powództwo wytacza matka dziecka, pomiędzy kobietą wpisaną w akcie urodzenia jako matka dziecka i dzieckiem występuje współuczestnictwo konieczne oraz jednolite.

Ustalenie i zaprzeczenie macierzyństwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka. Jednakże w razie śmierci dziecka, które wytoczyło powództwo, ustalenia macierzyństwa mogą dochodzić jego zstępni (art. 61¹⁵ k.r.o.).

Pozew jest pismem procesowym wszczynającym postępowanie procesowe.

Na ten temat patrz przebieg procedury oraz komentarze zamieszczone w schemacie:

Złożenie pozwu.