Dauter Bogusław, Postępowanie sygnalizacyjne

Postępowanie sygnalizacyjne

Instytucja sygnalizacji służy usprawnieniu i poprawie funkcjonowania administracji publicznej. Sąd korzysta z niej wówczas, gdy działanie organów narusza standardy wyznaczone przepisami prawa (szerzej zob. Ł. Strzępek, Uprawnienia sygnalizacyjne sądu administracyjnego, Administracja Teoria Dydaktyka Praktyka 2006, nr 1, s. 113 i n.).

W razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach (art. 155 § 1 p.p.s.a.). Postanowienie sygnalizacyjne, uregulowane w art. 155 § 1 p.p.s.a., wydawane jest przez sąd niezależnie od wyniku sprawy ze skargi. Żaden przepis prawa nie formułuje związku naruszenia prawa określonego w art. 155 § 1 p.p.s.a. z naruszeniem prawa dającym podstawy do uwzględnienia skargi przez sąd (por. wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2007 r., II OSK 1671/06).

Niniejsza procedura nie dotyczy sygnalizacji uregulowanej w art. 55 § 3 p.p.s.a., odnoszącej się do sytuacji powiadamiania właściwych organów o nieprzekazaniu skargi do sądu administracyjnego, która ma charakter obligatoryjny.

Pojęcie „istotne naruszenia prawa” należy rozumieć w sposób szeroki, znacznie przekraczający katalog naruszeń opisanych w art. 145 § 1 i 2 p.p.s.a. Istotne naruszenia prawa nie muszą mieć zawsze wpływu na wynik sprawy, jakkolwiek co do zasady będą miały (zob. B. Dauter, Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2011, s. 385). Są to wszelkie takie naruszenia przepisów prawa, które wskazują na nieprawidłowe rozumienie lub stosowanie albo wręcz lekceważenie przepisów, np. rażące przekroczenie terminu do załatwienia sprawy (por. postanowienie WSA w Warszawie z dnia 25 maja 2004 r., III SA/Wa 25/03), czy niewykonanie orzeczenia sądu administracyjnego (zob. T. Woś [w:] T. Woś (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 718).

Okolicznościami mającymi wpływ na powstanie istotnego naruszenia prawa mogą być zarówno okoliczności faktyczne, takie jak nieprawidłowa organizacja pracy organu czy niedostateczne przygotowanie merytoryczne pracowników, jak i okoliczności związane z wadliwie skonstruowanym przepisem prawa. Przedmiotem sygnalizacji może być zatem również stwierdzona przez sąd w toku postępowania niezgodność aktu podustawowego z Konstytucją lub ustawą, i to niezależnie od uprawnienia sądu do odmówienia zastosowania takiego aktu (T. Woś [w:] T. Woś (red.), Prawo o postępowaniu..., s. 719). Sygnalizacja może również dotyczyć aktów wykonawczych, które co prawda są zgodne z ustawą, ale nastręczają trudności interpretacyjne. To samo dotyczy aktów wyższej rangi, co do których organ administracji publicznej ma możliwość podejmowania inicjatywy ustawodawczej (zob. B. Dauter [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011, s. 438).