Kaczorowska-Kossowska Iwona, Postępowanie przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej - pielęgniarki i położne

Postępowanie przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej - pielęgniarki i położne

Postępowanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek i położnych ma na celu ocenę ich działań i zaniechań z punktu widzenia zasad wykonywania zawodu zarówno tych zawartych w aktach prawa powszechnie obowiązującego, jak i zasad etycznych zawartych w „Kodeksie etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczypospolitej Polskiej”. Odpowiedzialności zawodowej przed rzecznikiem podlegają osoby posiadające prawo wykonywania zawodu (pełne lub ograniczone) oraz osoby tymczasowo i okazjonalnie wykonujące zawód na terytorium RP. Co do zasady odpowiedzialność ta dotyczy tylko działań pielęgniarek podjętych przez nie na terytorium Polski. Postępowanie przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej dzieli się na dwie fazy:

1) postępowanie (czynności) sprawdzające;

2) postępowanie wyjaśniające.

Postępowanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej, w świetle art. 37 ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 174, poz. 1038, z późn. zm.) - dalej u.s.p. - toczy się niezależnie od innych postępowań w sprawie prowadzonych równocześnie lub nawet zakończonych (karnych, wykroczeniowych czy pracowniczych). Należy jednak podkreślić, że do postępowania tego, zgodnie z art. 88 u.s.p., stosuje się w zakresie nieuregulowanym odpowiednio przepisy właściwe dla postępowania karnego zawarte w kodeksie karnym i kodeksie postępowania karnego. Przy czym ustawodawca wyłączył w całości możliwość stosowania przepisów o postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez organy ścigania, które jest ze swej istoty najbardziej zbliżone do postępowania przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej. Przedstawiona procedura ma zastosowanie zarówno do odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek, jak i położnych.

Podmiotem inicjującym postępowanie przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej może być zarówno osoba pokrzywdzona działaniem lub zaniechaniem członka samorządu pielęgniarek i położnych, jak i inne osoby, które przekazały rzecznikowi informacje związane z wykonywaniem zawodu przez określoną osobę. Należy w takim wypadku jednak podkreślić, iż stroną postępowania przed rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej jest jedynie pokrzywdzony, tj. osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przewinienie zawodowe (art. 40 ust. 1 u.s.p.). Osoba zawiadamiająca, niebędąca jednocześnie pokrzywdzonym (np. członek rodziny żyjącego pacjenta), nie jest zatem stroną postępowania. Zgodnie z art. 40 ust. 3 u.s.p. dopiero z chwilą śmierci pokrzywdzonego jego prawa w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej może wykonywać małżonek, wstępny (np. dziadek, babcia), zstępny (np. syn, córka), rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu (np. teściowa), osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (np. konkubent).

WAŻNE: również sam rzecznik może z własnej inicjatywy (np. na podstawie informacji medialnej) podjąć decyzję o rozpoczęciu postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej.

W wypadku otrzymania przez rzecznika odpowiedzialności zawodowej skargi jest on obowiązany, zgodnie z art. 38 ust. 2 u.s.p., do wstępnego zbadania sprawy, w tym okoliczności koniecznych do ustalenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia właściwego postępowania wyjaśniającego. W trakcie czynności sprawdzających rzecznik może przeprowadzać czynności dowodowe, z wyjątkiem jednak powoływania dowodu z opinii biegłego lub czynności wymagających spisania protokołu (art. 143 § 1 k.p.k.). Rzecznik może jednak przesłuchać w charakterze świadka osobę składającą skargę oraz przeprowadzić inne czynności niewymagające sporządzenia protokołu (np. wystąpić o udostępnienie dokumentacji medycznej).

UWAGA: niedopuszczalne jest jednak w tej fazie postępowania przeprowadzanie jakichkolwiek czynności z udziałem pielęgniarki, której dotyczy postępowanie, w tym jej przesłuchiwanie. Zgodnie z art. 48 ust. 1 u.s.p. rzecznik po otrzymaniu informacji wskazującej na możliwość popełnienia przewinienia zawodowego jest obowiązany niezwłocznie wydać postanowienie o wszczęciu bądź o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego, nie później niż w terminie 1 miesiąca od otrzymania informacji (skargi). Przy czym termin ten ma charakter jedynie instrukcyjny i nie powoduje żadnej wadliwości ewentualnego późniejszego postępowania wyjaśniającego.