Kamiński Ireneusz Cezary, Postępowanie przed izbą

Postępowanie przed izbą

Skarga do izby, składającej się z 7 sędziów, może trafić w trojaki sposób:

– bezpośrednio, gdy podnosi na tyle poważne zagadnienia prawne, iż wymaga orzeczenia takiego składu sędziowskiego;

– gdy komitet trzech sędziów nie jest w stanie wydać jednomyślnie orzeczenia;

– gdy sprawę przekaże izbie pojedynczy sędzia.

Skarga trafia do izby, gdy komitet trzech sędziów nie jest w stanie podjąć jednomyślnego rozstrzygnięcia w sprawie skargi. Skarga była już więc wcześniej przedmiotem prac kolektywnego składu. W wariancie najbardziej rozwiniętym skarga została już zakomunikowana państwu, a strony sporu wyraziły swoje stanowiska prawne w pismach przesłanych ETPC.

Sprawa może trafić też do izby bezpośrednio, po zidentyfikowaniu, że podnosi na tyle poważne zagadnienia prawne, iż wymaga orzeczenia siedmiu sędziów. Analogicznie dzieje się, gdy pojedynczy sędzia nie uznaje skargi za niedopuszczalną lub podlegającą skreśleniu z listy spraw i kieruje następne do izby (a nie komitetu trzech sędziów).

Izba składa się z 7 sędziów. Izby tworzone są w ramach pięciu sekcji, na jakie podzielony jest ETPC. W skład izby wchodzi prezes sekcji i sędzia z kraju, przeciwko któremu kierowana jest skarga. Pozostałych sędziów izby wyznacza prezes sekcji spośród sędziów sekcji na zasadzie rotacji.

Izba nie komunikuje sprawy państwu i nie zwraca się o dalsze stanowiska prawne stron (gdy sprawę zakomunikował komitet trzech sędziów), lecz na podstawie skargi (stanowisk przesłanych przez strony komitetowi trzech sędziów) uznaje skargę za niedopuszczalną. Taki wariant procesowy jest rzadki, ale są w nim rozstrzygane także głośne sprawy, np. grupa skarg wniesionych przez ponad 1600 byłych funkcjonariuszy komunistycznych organów bezpieczeństwa, którym obniżono świadczenia emerytalne (Cichopek i inni przeciwko Polsce, decyzja z dnia 14 maja 2013 r.).

Decyzja ETPC kończy postępowanie. Stronom nie przysługują jakiekolwiek środki odwoławcze. Jak jednak pokazała praktyka ETPC, „w wyjątkowych przypadkach”, możliwe będzie ponowne otwarcie postępowania, jeśli strona, działając bez zbędnej zwłoki po wydaniu decyzji, wskaże, że ETPC popełnił błąd co do faktów, które są kluczowe dla wydanej decyzji (np. oceny, czy została wyczerpana droga krajowa lub zachowano termin na wniesienie skargi). Tak było w sprawach Appietto przeciwko France, decyzja z dnia 21 lutego 2002 r.; Storck przeciwko Niemcom, decyzja z dnia 26 października 2004 r.; Grzegorz Hulewicz przeciwko Polsce (nr 2), decyzja z dnia 7 lipca 2009 r. Zaostrzenie przez ETPC od dnia 1 stycznia 2014 r. formalnych rygorów skargi - wymaganie pełnego przedstawienia faktów, redukuje szanse na wykorzystanie tej możliwości, i tak traktowanej jako szczególnie wyjątkowa.