Piaskowska Olga Maria, Postępowanie o zniesienie współwłasności

Postępowanie o zniesienie współwłasności

Przepisy rozdziału 4 dotyczące zniesienia współwłasności mają zastosowanie odpowiednio do zniesienia przysługującego kilku osobom prawa wieczystego użytkowania, a także do postępowania o dział spadku (art. 688 k.p.c.) oraz - na zasadzie podwójnego odesłania - do podziału majątku dorobkowego (wspólnego) małżonków (art. 567 § 3 k.p.c.). A ponadto, jak wskazano w judykaturze, mają też odpowiednie zastosowanie do sądowego podziału majątku wspólnego po ustaniu spółki cywilnej (por. postanowienie SN z dnia 14 czerwca 2012 r., I CSK 459/11, LEX nr 1212798).

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.

W myśl art. 210 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze pięć lat; przedłużenie można ponowić. Celem zniesienia współwłasności jest podział rzeczy, likwidujący pomiędzy współwłaścicielami stosunki prawne wynikające ze współwłasności.

Współwłaściciele mogą znieść współwłasność rzeczy w drodze umowy. Jeżeli nie dojdą w tym zakresie do porozumienia, wówczas dopuszczalne jest sądowe zniesienie współwłasności, które następuje na mocy konstytutywnego postanowienia sądu.

W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że uprawnionym do złożenia wniosku o zniesienie współwłasności jest każdy ze współwłaścicieli lub jego spadkobierca (art. 210 i 922 § 1 k.c.), wierzyciel współwłaściciela, którego prawo do żądania zniesienia współwłasności zostało zajęte w postępowaniu egzekucyjnym (art. 887 § 1 w zw. z art. 902 i 912 § 1 k.p.c.), a ponadto prokurator (art. 7 k.p.c.) oraz Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 14 pkt 4 w zw. z art. 1 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147).

Jak trafnie wskazał M. Sychowicz, zbywca udziału pozostaje jednak uczestnikiem postępowania - obok nabywcy - w sprawie, która obejmuje żądanie rozliczeń z tytułu posiadania rzeczy wspólnej przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli (M. Sychowicz, Postępowanie o zniesienie współwłasności nieruchomości, Warszawa 1976, s. 34).