Piaskowska Olga Maria, Postępowanie o podział majątku dorobkowego

Postępowanie o podział majątku dorobkowego

W postępowaniu nieprocesowym dokonywany jest sądowy podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Podział majątku, w myśl art. 46 k.r.o., następuje w sprawach nieunormowanych w art. 42–45 k.r.o. przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku, tj. art. 567 § 3 k.p.c. oraz art. 680 i nast. k.p.c. Przepisy o dziale spadku - art. 688 k.p.c. - odsyłają z kolei do przepisów o zniesieniu współwłasności, tj. art. 617 i nast. k.p.c.

W judykaturze wyjaśniono, że przepisy art. 46 k.r.o. i art. 1035 k.c. „to tzw. przepisy odsyłające, dzięki którym w sprawie o podział majątku dorobkowego mają odpowiednie zastosowanie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Ich naruszenie mogłoby nastąpić w sytuacji wyjątkowej, gdyby w postępowaniu podziałowym nie dostrzeżono możliwości wykorzystania przepisów o dziale spadku i zniesieniu współwłasności” (por. postanowienie SN z dnia 30 stycznia 2003 r., V CKN 1818/00, LEX nr 77081).

„W postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków z mocy odesłania zawartego w art. 46 k.r.o. i przez odesłanie przewidziane w art. 688 k.p.c., znajduje odpowiednie zastosowanie przepis art. 617 k.p.c., w świetle którego, przy uwzględnieniu odmienności stosunków między małżonkami, we wniosku o podział majątku dorobkowego należy dokładnie określić rzeczy należące do tego majątku, oraz przedstawić dowody prawa własności. Tylko też ten majątek, który był przedmiotem wspólności ustawowej małżeńskiej, podlega podziałowi - art. 46 k.r.o.” (por. postanowienie z dnia 8 lipca 1998 r., III CKU 30/98, Prok. i Pr. 1999, nr 1, s. 43).

Uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem o podział majątku wspólnego przysługuje zainteresowanym w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c., którymi są przede wszystkim:

1) małżonkowie albo byli małżonkowie,

2) spadkobiercy jednego z małżonków, jeżeli małżeństwo ustało przez śmierć małżonka lub uznanie go za zmarłego, spadkobiercy jednego z małżonków, jeżeli zmarł on po ustaniu wspólności, a przed podziałem majątku wspólnego oraz nabywcy spadku lub udziału w spadku,

3) następcy prawni jednego z małżonków i ich spadkobiercy, jeżeli po ustaniu wspólności małżonek zbył swój udział osobie trzeciej (art. 198 k.c. w zw. z art. 42 k.r.o.),

4) wierzyciel, który zajął roszczenie o podział majątku wspólnego w postępowaniu egzekucyjnym (art. 912 § 1 k.p.c.),

5) współwłaściciel, jeżeli współwłasność obejmowała przedmioty majątku wspólnego,

6) pozostała przy życiu strona konkubinatu w razie śmierci małżonka pozostającego w konkubinacie, jeżeli w trakcie trwania konkubinatu osoby pozostające w nim dorobiły się wspólnego majątku, a wspólność majątkowa między małżonkami nie była wyłączona (por. A. Zieliński, Postępowanie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej, PS 1993, nr 6, s. 81, 82),

7) Skarb Państwa odnośnie do przedmiotów, co do których orzeczono środek karny w postaci przepadku (art. 39 pkt 4 k.k. i art. 29 k.k.w.); por. np.: orzeczenie SN z dnia 13 kwietnia 1956 r., I CO 39/55, OSN 1956, nr 3, poz. 61 i postanowienie składu siedmiu sędziów SN z dnia 5 grudnia 1978 r., III CRN 194/78, OSNCP 1979, nr 11, poz. 207).

Wnioskodawcą może być też prokurator (art. 7 k.p.c.) oraz Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 14 pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 z późn. zm.).

Osoba trzecia, będąca dłużnikiem takiej wierzytelności, nie jest osobą zainteresowaną w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. i nie może być uczestnikiem postępowania o podział majątku wspólnego (por. uchwała SN z dnia 19 grudnia 1973 r., III CZP 65/73, OSNC 1974, Nr 10, poz. 164).

W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami właściwy jest sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków - sąd spadku.

Patrz również: Doręczanie pism sądowych.