Janiszowski-Downarowicz Rafał, Ponoszenie kosztów związanych z powództwem adhezyjnym przez powoda cywilnego

Ponoszenie kosztów związanych z powództwem adhezyjnym przez powoda cywilnego

Pokrzywdzony, który chce dochodzić w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa może wytoczyć przeciwko oskarżonemu powództwo cywilne. Prawo to przysługuje mu aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Z powództwem adhezyjnym może również wystąpić prokurator (szerzej zobacz art. 62–70 k.p.k.).

Omawiany przepis odsyła do stosowania reguł postępowania cywilnego w zakresie kosztów wynikających z powództwa adhezyjnego, jeżeli nie zostały one określone w kodeksie postępowania karnego. Przepisy o kosztach postępowania cywilnego zostały zawarte w art. 98–124 k.p.c. oraz w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Należy uznać, że zamiast użytego w omawianym przepisie zwrotu „wpis”, ustawodawca powinien zamieścić zwrot „opłata”, bowiem ewentualne zwolnienie dotyczy opłaty stosunkowej, znanej przepisom procedury cywilnej. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych z dnia 17 grudnia 1996 r. straciło moc, a obecnie obowiązująca ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje pobieranie opłat od powództwa lub apelacji. Artykuł 13 tejże ustawy stanowi, że w sprawach o roszczenia majątkowe pobiera się opłatę stosunkową, zatem od powództwa adhezyjnego, które może dotyczyć tylko roszczeń majątkowych, zawsze będzie pobierana opłata stosunkowa. Powód cywilny jest zwolniony od uiszczenia opłaty stosunkowej od powództwa i apelacji, ale tylko czasowo. Oznacza to, że w przypadku oddalenia powództwa lub cofnięcia apelacji, koszty procesu z tego wynikłe, a więc i opłatę stosunkową, będzie ponosił powód cywilny. Tymczasowe zwolnienie powoda od wyłożenia opłaty stosunkowej ma ułatwić pokrzywdzonemu dochodzenie swych roszczeń majątkowych w przypadku, gdy rezygnuje on ze złożenia wniosku o naprawienie szkody w całości lub w części (art. 46 § 1 k.k.), który to wniosek również nie podlega żadnym opłatom.

W przypadku zawieszenia postępowania karnego, sąd karny, na żądanie powoda, przekazuje wytoczone powództwo cywilne do rozpoznania właściwemu sądowi cywilnemu (zob. art. 68 k.p.k.). W razie przekazania powództwa sąd karny nie orzeka o kosztach procesu związanych z tą częścią postępowania, ponieważ koszty te zalicza się do kosztów procesu cywilnego o to samo roszczenie, co oznacza, że w oparciu o przepisy procedury cywilnej, rozstrzygnie o nich sąd cywilny, który będzie orzekał w przedmiocie przekazanego powództwa.