Piaskowska Olga Maria, Połączenie postępowania o dział spadku i zniesienie współwłasności

Połączenie postępowania o dział spadku i zniesienie współwłasności

Wszczęcie postępowania o zniesienie współwłasności przedmiotu wchodzącego w skład majątku spadkowego może mieć znaczenie dla postępowania o dział spadku wówczas, gdy współudział we własności tego przedmiotu nie jest ściśle określony. Należy bowiem zauważyć, że gdy udział spadkodawcy w poszczególnych rzeczach jest ściśle określony (np. współwłasność w częściach ułamkowych), nie zachodzą trudności w ustaleniu wartości należących do spadku udziałów w takich rzeczach.

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym (por. uchwała SN z 2 marca 1972 r., III CZP 100/71, OSNC 1972, nr 7–8, poz. 129).

Jeżeli sąd jest właściwy zarówno dla zniesienia współwłasności, jak i dla działu spadku, połączenie tych postępowań jest zasadniczo dopuszczalne (por. orzeczenie SN z dnia 27 lutego 1951 r., C 411/50, OSNCK 1953, nr 2, poz. 33).

W wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym (por. uchwała SN z dnia 2 marca 1972 r., III CZP 100/71, OSNC 1972, nr 7–8, poz. 129).

W myśl art. 689 k.p.c. jeżeli cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu.

W uzasadnieniu orzeczenia z dnia 27 lutego 1951 r., C 411/50, OSNCK 1953, nr 2, poz. 33, Sąd Najwyższy wskazał, że za połączeniem tych spraw do wspólnego rozpoznania przemawiają także ważne względy celowości i ekonomii procesowej. Zwrócił także uwagę, że argumentem świadczącym za trafnością tego stanowiska jest fakt, iż łączne rozpoznanie tych spraw dawałoby większą gwarancję dokładnego i wszechstronnego rozpoznania całokształtu nasuwających się zagadnień i należytego rozstrzygnięcia, zwłaszcza z punktu widzenia społeczno-gospodarczego.