Daszczuk Paweł, Podział spółki przez przejęcie

Podziałowi podlegają spółki kapitałowe, tj. spółka z o.o., prosta spółka akcyjna lub spółka akcyjna oraz spółka komandytowo-akcyjna. Spółki osobowa inna niż spółka komandytowo-akcyjna nie podlega podziałowi. Nie może być również dzielona spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku ani spółka w upadłości. Nie jest również dopuszczalny podział spółki akcyjnej i komandytowo-akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości.

Spółkę kapitałową i spółkę komandytowo-akcyjną można podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych lub spółek komandytowo-akcyjnych na kilka sposobów.

Niniejsza procedura dotyczy podziału przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki (z o.o., P.S.A., S.A. lub S.K.A.) za udziały albo akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy lub akcjonariusze spółki dzielonej (podział przez przejęcie). W tym podziale uczestniczą spółka dzielona oraz spółki przejmujące. W wyniku podziału spółka dzielona przestaje istnieć.

W procedurze podziału stosuje się przepisy Rozdziału 1 Przepisy ogólne. Przy podziale spółki kapitałowej stosuje się ponadto przepisy Rozdziału 2 Podział spółek kapitałowych. Do podziału spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 2, jeżeli przepisy Rozdziału 4 Podział spółki komandytowo-akcyjnej rozdziału nie stanowią inaczej.

W procesie podziału wyróżnia się trzy zasadnicze fazy: fazę czynności przygotowawczych, fazę czynności właścicielskich oraz fazę rejestracji i ogłoszenia o dokonaniu podziału (A. Witosz, Łączenie, podział i przekształcenia spółek handlowych, Warszawa 2013, s. 93–94). Pierwszą fazą w procesie podziału jest faza czynności przygotowawczych.

Do czynności przygotowawczych zaliczamy: przygotowanie planu podziału (art. 534 k.s.h.), sporządzenie pisemnego sprawozdania (art. 536 k.s.h.), pisemne zgłoszenie do sądu rejestrowego (art. 535 § 1–2 k.s.h.), ogłoszenie planu podziału (art. 535 § 3 k.s.h.), badanie przez biegłego i sporządzenie przez niego opinii (art. 537, 538 k.s.h.), zawiadomienie wspólników o zamiarze dokonania podziału (art. 539 k.s.h.), przeglądanie przez wspólników dokumentów związanych z planem podziału (art. 540 k.s.h.) - A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 533 k.s.h., LEX/el.

Etap czynności przygotowawczych rozpoczyna się od pisemnego uzgodnienia planu podziału między spółką dzieloną a spółkami przejmującymi. Spółka dzielona i spółki przejmujące to spółki uczestniczące w podziale. Przepisy nie określają skutków prawnych niedochowania formy pisemnej dla planu podziału. Ze względu na to, że plan podziału nie jest czynności prawną nie mają tu zastosowania przepisy dotyczące formy czynności prawnych (art. 73–81 k.c.) - A. Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 533 k.s.h., LEX/el.

Plan podziału przez przejęcie powinien zawierać co najmniej:

1) formę prawną, firmę i siedzibę każdej ze spółek uczestniczących w podziale;

2) stosunek wymiany udziałów albo akcji spółki dzielonej na udziały lub akcje spółek przejmujących i wysokość ewentualnych dopłat, chyba że nie dochodzi do takiej wymiany; w przypadku podziału spółki komandytowo-akcyjnej plan podziału zawiera liczbę i wartość udziałów albo akcji spółki przejmującej przyznanych wspólnikom spółki dzielonej oraz wysokość ewentualnych dopłat pieniężnych;

3) zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółkach przejmujących;

4) dzień, od którego udziały lub akcje wymienione w pkt 3 uprawniają do uczestnictwa w zysku poszczególnych spółek przejmujących;

5) prawa przyznane przez spółki przejmujące wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce dzielonej;

6) szczególne korzyści dla członków organów spółek, a także innych osób uczestniczących w podziale, jeżeli takie zostały przyznane;

7) dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym;

8) podział między wspólników dzielonej spółki udziałów lub akcji spółek przejmujących oraz zasady podziału.

Ad 1)

Spółki uczestniczące w podziale powinny określić formę prawną (sp. z o.o., prosta spółka akcyjna, spółka akcyjna, spółka komandytowo-akcyjna), firmę oraz siedzibę spółki dzielonej oraz spółek przejmujących. Nie ma natomiast obowiązku wskazywania sposobu podziału.

Ad 2)

Jedną z najważniejszych kwestii związanych z podziałem spółek jest ustalenie w planie podziału stosunku wymiany (parytetu) udziałów albo akcji spółki dzielonej na udziały lub akcje spółek przejmujących. Żeby ustalić ten parytet należy wycenić majątek spółek uczestniczących w podziale, tak aby można było określić ile udziałów lub akcji w spółce przejmującej przypadnie wspólnikom lub akcjonariuszom spółki dzielonej.

W przypadku spółki komandytowo-akcyjnej zamiast tak wskazanego parytetu należy określić liczbę i wartość udziałów albo akcji spółki przejmującej przyznanych wspólnikom spółki dzielonej (art. 550²⁵ k.s.h.).

Przepisy k.s.h. umożliwiają wyrównanie różnic, jakie mogą powstać między ilością udziałów lub akcji przyznanych wspólnikom lub akcjonariuszom spółki dzielonej w spółce przejmującej przez przyznanie dopłat w gotówce. Dopłaty te mogą być przyznane wspólnikom lub akcjonariuszom spółki dzielonej albo spółkom przejmującym i nie mogą przekroczyć łącznie 10% wartości bilansowej przyznanych udziałów lub akcji właściwej spółki przejmującej, określonej według oświadczenia, o którym mowa w art. 534 § 2 pkt 4 k.s.h. Dopłaty spółki przejmującej są dokonywane z zysku bądź z kapitału zapasowego tej spółki.

Ad 3)

Zasady przyznawania wspólnikom lub akcjonariuszom udziałów lub akcji w spółce przejmującej dotyczą w szczególności sposobu i terminu uiszczania dopłat, jeżeli zostały one przewidziane. Często w planie podziału wskazuje się również łączną liczbę udziałów lub akcji oraz łączną wartość nominalną udziałów lub akcji, jakie otrzyma poszczególny wspólnik lub akcjonariusz spółki dzielonej.

Ad 4)

W planie podziału wskazuje się dzień, od którego udziały lub akcje w spółce przejmującej uprawniają wspólników lub akcjonariuszy spółki dzielonej do uczestnictwa w zysku (prawo do dywidendy). Najczęściej udziały lub akcje będą uprawniały do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej od dnia podziału choć nie jest to reguła.

Ad 5)

Jeżeli w spółce przejmującej przewiduje się przyznanie wspólnikom, akcjonariuszom lub osobom szczególnie uprawnionym w spółce dzielonej określonych praw, należy je wymienić w planie podziału. Przyznanie szczególnych uprawnień wspólnikom lub akcjonariuszom spółki dzielonej może mieć istotne znaczenie w zakresie struktury właścicielskiej spółki przejmującej.

Przepis ten łączy się bezpośrednio z przepisem art. 547 § 1 k.s.h. który stanowi, że osoby o szczególnych uprawnieniach w spółce dzielonej, o których mowa w art. 174 § 2, art. 304 § 2 pkt 1, art. 351–355, art. 361 oraz w art. 474 § 3 k.s.h., mają prawa co najmniej równoważne z tymi, które im przysługiwały dotychczas. Uprawnienia te mogą być zmienione lub zniesione w drodze umowy między uprawnionym a spółką przejmującą.

Ad 6)

Elementem planu podziału jest wskazanie szczególnych korzyści dla członków organów spółek, a także innych osób uczestniczących w podziale, jeżeli takie zostały przyznane. Może to być w szczególności wynagrodzenie dla członków zarządu za czynności dokonywane w ramach procedury podziału.

Ad 7)

Z uwagi na to, że w wyniku podziału cały majątek spółki dzielonej zostaje przejęty przez spółki przejmujące, konieczne jest dokładne oznaczenie składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg i przypisanie ich do spółek przejmujących. Do składników majątku spółki dzielonej nieprzypisanych w planie podziału określonej spółce przejmującej stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Udział spółki przejmującej we wspólności jest proporcjonalny do wartości aktywów przypadających każdej z tych spółek w planie podziału. Za zobowiązania spółki dzielonej, nieprzypisane w planie podziału spółkom przejmującym, spółki te odpowiadają solidarnie.

Ad 8)

W rezultacie podziału przez przejęcie wspólnicy lub akcjonariusze spółki dzielonej stają się wspólnikami lub akcjonariuszami spółek przejmujących. W planie podziału należy więc wskazać, czy wspólnicy lub akcjonariusze spółki dzielonej staną się wspólnikami lub akcjonariuszami wszystkich spółek, czy też zostaną niejako rozdzieleni między wskazane w planie podziału spółki przejmujące.