Musiał Krzysztof J., Pisma procesowe po zamknięciu rozprawy, a przed publikacją orzeczenia

Pisma procesowe po zamknięciu rozprawy, a przed publikacją orzeczenia

Procedura opisuje kwestię zamknięcia rozprawy, omawiając możliwe pisma po zamknięciu oraz możliwość ponownego otwarcia rozprawy.

Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną.

Po wystąpieniu wszystkich obecnych na rozprawie stron, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną, przewodniczący zamyka rozprawę. Decydując o uznaniu sprawy za dostatecznie wyjaśnioną, sąd powinien mieć na uwadze zasadę ekonomii procesowej.

Dostateczne wyjaśnienie sprawy to stan zdolności sprawy do wydania wyroku, niezależnie od stopnia wyjaśnienia sprawy z punktu widzenia „prawdy materialnej”. Sprawa jest dostatecznie wyjaśniona, gdy zostały wyczerpane środki dowodowe przedstawione przez strony (por. J. Gudowski, Przegląd orzecznictwa z zakresu prawa cywilnego procesowego (za II półrocze 1996 r.), PS 2001, nr 4, s. 81) albo zaistniał stan zdolności sprawy do dokonania przez sąd oceny, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu (por. wyrok NSA z dnia 19 czerwca 2009 r., I FSK 388/08, LEX nr 563189).

Strona, która nie zgłaszała wniosków dowodowych, nie może skutecznie zarzucać w postępowaniu kasacyjnym naruszenia art. 113 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 935 z późn. zm.) - dalej p.p.s.a. (por. wyrok SN z dnia 25 listopada 1998 r., II UKN 332/98, OSNP 2000, nr 2, poz. 67), zwłaszcza w postępowaniu sądowoadministracyjnym, które postępowanie dowodowe ogranicza do niezbędnego minimum.

Co do zasady zarzut naruszenia art. 113 § 1 p.p.s.a. nie może być samodzielną podstawą skargi kasacyjnej na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. (por. wyrok NSA z dnia 13 lutego 2014 r., II FSK 591/12, LEX nr 1450329), mimo że można sobie wyobrazić zarzut naruszenia art. 113 § 1 p.p.s.a., jeżeli przewodniczący nie zamknął rozprawy, lub art. 113 § 2 p.p.s.a., jeżeli przewodniczący zamknął rozprawę, a sąd nie przeprowadził uzupełniającego dowodu z dokumentu, mimo że wcześniej taki dowód dopuścił. W obu przypadkach trudno byłoby jednak wykazać, że to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Przepis art. 113 § 1 p.p.s.a. ma charakter porządkowy, bowiem określa jedynie moment zakończenia fazy rozpoznawczej postępowania przed sądem administracyjnym. Postępowanie to nie wiąże się z czynieniem ustaleń faktycznych; w związku z tym sprawę można uznać za dostatecznie wyjaśnioną, jeżeli strony wyczerpały możliwość korzystania z przysługujących im uprawnień procesowych, a sąd nie znalazł podstaw do działania z urzędu.

Ocena, czy sprawa została dostatecznie wyjaśniona, należy do sądu. Przewodniczący jest jedynie wyrazicielem woli sądu i uzewnętrznia ją z racji swoich uprawnień procesowych. W wyjątkowych sytuacjach sąd (skład orzekający) postanowieniem może uchylić zarządzenie przewodniczącego o zamknięciu rozprawy, jeżeli zdanie większości składu orzekającego będzie sprzeczne ze zdaniem przewodniczącego.

Zamknięcie rozprawy kończy co do zasady fazę rozpoznawczą postępowania przed wydaniem merytorycznego rozstrzygnięcia. W wyjątkowych wypadkach można przeprowadzić uzupełniający dowód z dokumentów po zamknięciu rozprawy. Może to mieć miejsce, jeżeli spełnione są dwa warunki. Po pierwsze, dotyczy to wyłącznie dowodów z dokumentów znanych stronom, co oznacza, że strona może się wypowiedzieć co do takiego dowodu przed zamknięciem rozprawy, mimo że tego dowodu nie ma w aktach sprawy. Po drugie, przeprowadzenie rozprawy co do tego dowodu sąd uzna za zbyteczne. Sytuacja ta będzie miała miejsce wtedy, gdy zdaniem sądu do prawidłowego wyrokowania niezbędne jest zapoznanie się z dokumentem przez skład orzekający. Najczęściej będzie chodziło o dokument urzędowy, który znajduje się w innych aktach.

Po zamknięciu rozprawy orzeczenie może być wydane wyłącznie przez ten skład orzekający, przed którym odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku (art. 136 p.p.s.a.). Niemożność wydania orzeczenia przez ten sam skład orzekający czyni przeprowadzenie dowodu uzupełniającego z dokumentów bezprzedmiotowym i obliguje do otwarcia zamkniętej rozprawy i przeprowadzenia rozprawy ponownie w zmienionym składzie (por. B. Dauter, Komentarz do art. 113 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, LEX/el. 2011).

Zob. także wyrok NSA z dnia 27 stycznia 2009 r., II OSK 1524/08: „w przypadku, w którym skład orzekający miał wiedzę o tym, że do Sądu wpłynął wniosek o odroczenie rozprawy, Sąd nie powinien był rozprawy zamykać. Nie można podzielić stanowiska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego iż po zamknięciu rozprawy niedopuszczalne jest złożenie wniosku o odroczenie rozprawy skoro w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd, przed jej zamknięciem, dysponował wiedzą o treści wniosku i o tym, że - po odmowie przyjęcia go na rozprawie - będzie on natychmiast złożony za pośrednictwem biura podawczego. Odmowa przyjęcia bezpośrednio na rozprawie wniosku o odroczenie rozprawy, skutkująca jego nierozpatrzeniem, z argumentacją że wpłynął on za pośrednictwem biura podawczego już po zamknięciu rozprawy, pozbawiła stronę możności obrony swych praw”.

Każde pismo strony powinno zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

Jeśli stroną postępowania sądowoadministracyjnego jest spółka cywilna, to prawidłowe jej oznaczenie polega na wskazaniu z imienia i nazwiska każdego ze wspólników oraz nazwy spółki cywilnej bądź określenia „spółka cywilna”.

Oznaczenie osoby prawnej jako strony polega na wskazaniu jej nazwy.

W razie działania przed sądami administracyjnymi przez stronę przez przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika należy wskazać jego imię i nazwisko (por. komentarz do art. 35 p.p.s.a.). Informację tę podaje się niezależnie od oznaczenia z imienia i nazwiska strony postępowania.

2) oznaczenie rodzaju pisma;

Jeżeli konfrontacja oznaczenia pisma strony z jego treścią budzi wątpliwości co do rzeczywistych zamiarów strony, sąd wezwie stronę do uzupełnienia braków tego pisma pod rygorem wskazanym w art. 49 § 1 p.p.s.a. (por. J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu, Warszawa 2010, s. 132).

3) osnowę wniosku lub oświadczenia (szczególnie istotny element w przedmiotowym zagadnieniu) - należy wnieść o połączenie spraw i wspólne ich rozpoznanie i wykazać zasadność wniosku;

4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;

5) wymienienie załączników;

Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać:

6) oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

7) numer PESEL strony wnoszącej pismo, będącej osobą fizyczną, oraz numer PESEL jej przedstawiciela ustawowego, jeżeli są obowiązani do jego posiadania albo posiadają go, nie mając takiego obowiązku, lub

8) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku - numer identyfikacyjny REGON albo numer w innym właściwym rejestrze lub ewidencji, albo numer identyfikacji podatkowej strony wnoszącej pismo, niebędącej osobą fizyczną, która nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest ona obowiązana do jego posiadania;

9) oznaczenie przedmiotu sprawy.

Dodatkowo, gdy pismo strony jest wnoszone w formie dokumentu elektronicznego, powinno ponadto zawierać adres elektroniczny oraz zostać podpisane przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Pismo wnoszone w innej formie niż forma dokumentu elektronicznego, zawierające żądanie doręczania pism sądu za pomocą środków komunikacji elektronicznej, powinno zawierać oznaczenie adresu elektronicznego.

Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo lub jego wierzytelny odpis, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który w danej sprawie nie złożył jeszcze tych dokumentów przed sądem.

Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.Za stronę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.