Janiszowski-Downarowicz Rafał, Orzeczenie o kosztach sądowych w przypadku zasądzenia odszkodowania pieniężnego z urzędu

Orzeczenie o kosztach sądowych w przypadku zasądzenia odszkodowania pieniężnego z urzędu

Omawiany przepis określa zasady ponoszenia kosztów procesu w przypadku zasądzenia odszkodowania pieniężnego z urzędu, odsyłając w tym zakresie do przepisów obowiązujących w postępowaniu cywilnym.

Ogłoszenie wyroku przez sąd jest czynnością kończącą postępowanie jurysdykcyjne w danej instancji. W orzeczeniu tym sąd zawiera rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu (art. 626 k.p.k.), decydując, czy strona będzie podlegać zwolnieniu od zapłaty kosztów i wydatków (art. 624 k.p.k.), czy też należy ją nimi obciążyć. Omawiany przepis dotyczy kosztów całego postępowania, od wszczęcia do wydania nieprawomocnego wyroku w pierwszej instancji, a także postępowania odwoławczego i wykonawczego.

Orzeczenie odszkodowania z urzędu jest odstępstwem od zasady skargowości w postępowaniu karnym. Jest to decyzja sądu, która nie wymaga inicjatywy strony. Sąd może zasądzić odszkodowanie z urzędu na rzecz pokrzywdzonego, jeżeli wydaje w sprawie wyrok skazujący. Odszkodowanie z urzędu można zasądzić, gdy nie wytoczono powództwa cywilnego, a rozstrzygnięciu takiemu nie stoi na przeszkodzie brak udziału pokrzywdzonego w sprawie w charakterze strony. Zasądzenie odszkodowania pieniężnego z urzędu jest niedopuszczalne, gdy roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia, to samo roszczenie jest przedmiotem innego postępowania lub o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono oraz gdy po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową, samorządową lub społeczną albo z osobą, która nie występuje w charakterze oskarżonego. Nie orzeka się odszkodowania pieniężnego, gdy sąd orzekł obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę albo nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego (zob. szerzej uwagi do art. 415 k.p.k.).