Musiał Krzysztof J., Oprocentowanie nadpłaty

Oprocentowanie nadpłaty

Procedura dotyczy zasad oprocentowania nadpłaty.

Nadpłata powstaje, gdy świadczenie podatkowe w ogóle nie powinno mieć miejsca lub też gdy świadczenie dłużnika podatkowego jest wyższe niż powinno to wynikać z treści obowiązującego prawa. Nadpłatą więc, zgodnie z art. 72 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) - dalej o.p., będzie zarówno kwota podatku nadpłaconego, jak i nienależnie zapłaconego, a także kwota podatku nienależnie pobranego przez płatnika lub pobranego przez niego w kwocie wyższej od należnej. Za nadpłatę uznaje się także nienależnie uiszczone odsetki za zwłokę. W sytuacji, gdy wpłata dotyczyła zaległości podatkowej, na równi z nadpłatą traktuje się także część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę. W myśl art. 72 § 1 pkt 4 o.p., za nadpłatę uważa się także kwotę zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej. W każdym przypadku nadpłaty podatkowej wierzyciel podatkowy otrzymuje świadczenie podatkowe bezpodstawnie. Co więcej, zgodnie z art. 72 § 1a o.p., na równi z nadpłatą traktuje się kwotę stanowiącą różnicę określoną zgodnie z art. 27f ust. 8–10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f., wykazaną w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.p.d.o.f., lub wynikającą w decyzji.

Zgodnie z art. 72 § 2 o.p., na równi z nadpłatą traktuje się:

1) część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę jeżeli wpłata ta dotyczyła zaległości podatkowej;

2) należnie zapłacone:

a) zaległości, o których mowa w art. 52 i 52a o.p.,

b) odsetki za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek,

c) opłatę prolongacyjną.

W przepisach ordynacji podatkowej dokonuje się rozróżnienia zdarzeń, od momentu zaistnienia których powstaje nadpłata. Przepisy art. 73 o.p. określają dwa równorzędne momenty powstania nadpłaty, w zależności od zdarzenia ją powodującego. Regulacja zawarta w art. 74 o.p. określa natomiast przypadek powstania nadpłaty na skutek wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny lub wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W przypadkach określonych w art. 73 § 2 o.p. (złożenia zeznania rocznego dla podatników podatku dochodowego, deklaracji podatku akcyzowego dla podatników podatku akcyzowego, deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych; momentem powstania nadpłaty jest dzień złożenia (skorygowania) zeznania lub deklaracji. Nadpłata powstaje w tych przypadkach nie z dniem dokonania wpłaty kwoty nienależnej lub w wysokości wyższej od należnej. We wszystkich innych niż wymienione wyżej przypadkach nadpłata powstaje w dniu dokonania zapłaty (pobrania przez płatnika). Dzień faktycznego wpłacenia przez podatnika, płatnika, inkasenta, spadkobiercę i osobę trzecią należności w kwotach przekraczających ich wynikające z ustawy lub decyzji zobowiązania, uznaje się za dzień powstania nadpłaty. Nadpłata powstaje również na skutek zmiany (art. 253 i 253a o.p.) uchylenia (art. 226, 233 i 255 o.p.) lub stwierdzenia nieważności (art. 247 o.p.) decyzji podatkowej - ustalającej lub określającej wysokość zobowiązania podatkowego podatnika, albo stanowiącej o odpowiedzialności podatkowej płatnika, inkasenta, osoby trzeciej lub spadkobiercy. Powstanie nadpłaty zachodzi również w przypadku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji organu podatkowego I instancji przez sąd administracyjny oraz na skutek wydania orzeczenia TK o niezgodności podstawy prawnej powstania zobowiązania podatkowego z Konstytucją lub też orzeczenia TSUE wskazującego na nieprawidłowości w implementowaniu prawa europejskiego do krajowego porządku prawnego.

Nadpłaty podlegają oprocentowaniu jedynie w ściśle ustalonych przypadkach określonych w art. 78 o.p. Oznacza to, że nie wszystkie nadpłaty podlegają oprocentowaniu. Oprocentowanie przysługuje niezależne od woli i świadomości podmiotów tego stosunku prawnego.

Wysokość wszystkich nadpłat bez względu na sposób powstania zobowiązania i jego rodzaj jest równa wysokości odsetek za zwłokę, pobieranych od zaległości podatkowych. W myśl art. 56 o.p., stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskimi 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Oprocentowaniu podlegają nadpłaty jedynie w ściśle określonych sytuacjach, związanych z podważeniem decyzji organu podatkowego, przekroczeniem przez ten organ terminu zwrotu nadpłaty lub też orzeczeniem TK.

W przypadku wykazania nadpłaty np. w zeznaniu podatkowym nie podlega ona oprocentowaniu, chyba że organ podatkowy nie zwróci jej w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania. Podobnie jest przy samodzielnym wyliczaniu i opłacaniu podatku przez podatnika w deklaracjach.