Musiał Krzysztof J., Ogólne zasady postępowania podatkowego

Ogólne zasady postępowania podatkowego

Procedura ma na celu wprowadzenie do szczegółowych procedur opisujących zasady ogólne prawa podatkowego.

Zasady ogólne to zbiór wytycznych dla organów podatkowych i stron postępowania, wskazujących najważniejsze prawa i obowiązki uczestników każdego postępowania podatkowego. Stanowią bazę do wykładni konkretnych norm prawnych zawartych w kolejnych rozdziałach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) - dalej o.p. W wielu przypadkach stanowią ostoję praw podatników, gdyż postępowanie podatkowe nie jest kontradyktoryjne, to organ podatkowy dysponuje władztwem administracyjnym, a zasady ogólne mają za zadanie ochronić interes strony oraz zapewnić realizację podstawowych obowiązków organów podatkowych.

Jakkolwiek przepis art. 120 o.p. nakłada obowiązki wyłącznie na organ podatkowy, to i podatnik obowiązany jest do działania zgodnego z prawem (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 stycznia 2012 r., III SA/Gl 2693/10).

Jednym z najbardziej oczekiwanych przez podatników przepisów ogólnych była zasada rozstrzygania wątpliwości w wykładni przepisów na korzyść podatnika, która weszła do systemu podatkowego z dniem 1 stycznia 2016 r.

Ustawodawca celowo nie umieścił tej zasady w ramach rozdziału 1 „Zasady ogólne” w dziale IV „Postępowanie podatkowe”, gdyż nie jest to jedna z zasad ogólnych, którymi mają się kierować organy w trakcie wykonywania czynności, lecz jest to dyrektywa wykładni przepisów podatkowych i okołopodatkowych skierowana bezpośrednio do organów podatkowych, a pośrednio też do sądów administracyjnych.

W uzasadnieniu noweli wskazano, iż:

– celem zamieszczenia przepisu statuującego zasadę in dubio pro tributario jest wprowadzenie reguły interpretacyjnej, która pozwoli dokonać wykładni przepisów prawa podatkowego bez uchybiania słusznym interesom podatnika;

– w przypadku gdy po zastosowaniu wypracowanych w nauce prawa metod wykładni przepisów, z uwzględnieniem pierwszeństwa wykładni językowej, przepis prawa podatkowego nadal będzie budził wątpliwości odnośnie do treści normy prawnej, która jest z niego dekodowana, niedające się usunąć wątpliwości powinien rozstrzygać na korzyść podatnika.