Czerniak Dominika, Ogłaszanie i doręczanie postanowień i zarządzeń w postępowaniu sądowym

Ogłaszanie i doręczanie postanowień i zarządzeń w postępowaniu sądowym

Organy procesowe wyrażają w toku postępowania karnego swoją wolę w formie oświadczeń woli o charakterze imperatywnym. Nie wszystkie oświadczenia tego rodzaju wiążą w podobny sposób. Pośród oświadczeń imperatywnych wyróżniamy bowiem decyzje procesowe i polecenia. Pierwsze z nich rozstrzygają kwestie prawne i wiążą uczestników procesu, a także inne organy i instytucje. Polecenia natomiast wiążą jedynie adresata, do którego są kierowane.

Wśród decyzji procesowych wyróżniamy orzeczenia oraz zarządzenia. Orzeczenia z kolei podzielić można na wyroki i postanowienia.

Wyroki wydawane są w polskim porządku prawnym jedynie przez sądy, a ich waga i znaczenie potwierdzone zostały poprzez umocowanie w Konstytucji RP (art. 174). W wyroku rozstrzyga się co do zasady o odpowiedzialności karnej, jednakże w tej formie mogą być rozstrzygane również inne kwestie, np. niedopuszczalność postępowania karnego (wyrok umarzający postępowanie), odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie (art. 554 § 2 k.p.k.), o utrzymaniu w mocy zaskarżonego orzeczenia (art. 437 k.p.k.) oraz inne.

Postanowienia wydawane są w procesie karnym, jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku (art. 93 § 1 k.p.k.) ani też nie przewiduje formy zarządzenia (art. 93 § 2 k.p.k.). Postanowienia wydawane są przez prokuratora w postępowaniu przygotowawczym (oraz przez inne organy postępowania przygotowawczego, chociaż niektóre postanowienia zastrzeżone są do wyłącznej kompetencji prokuratora) oraz przez sąd w postępowaniu sądowym, ale także niekiedy w postępowaniu przygotowawczym (np. postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania z art. 250 § 1 k.p.k.).

Zarządzenia wydawane są w kwestiach, w których nie wymaga się wydania postanowienia i dotyczą zwykle spraw o charakterze porządkowym (np. zarządzenie przerwy w rozprawie - art. 401 § 1 k.p.k.), ale niekiedy dotyczą również ważniejszych kwestii (np. odmowa przyjęcia środka odwoławczego - art. 429 § 1 k.p.k.). Zarządzenia wydawane są przez prezesa sądu, przewodniczącego wydziału, przewodniczącego składu orzekającego, upoważnionego sędziego, a w postępowaniu przygotowawczym przez prokuratora albo inny uprawniony organ.

W postępowaniu sądowym decyzje procesowe zapadają w formie wyroków, postanowień i zarządzeń.

Omawiana procedura opisuje schemat ogłaszania i doręczania postanowień wydawanych przez sąd. Procedura ogłaszania i doręczania zarządzeń (które może wydać prezes sądu, przewodniczący wydziału, przewodniczący składu orzekającego i upoważniony sędzia) jest analogiczna.

Zob. też: Ogłaszanie i doręczanie wyroków.

Każde postanowienie wydane w postępowaniu karnym, zgodnie z treścią art. 94 § 1 k.p.k., powinno zawierać szereg elementów:

– oznaczenie organu oraz osoby lub osób, wydających postanowienie,

– datę wydania postanowienia,

– wskazanie sprawy oraz kwestii, której postanowienie dotyczy,

– rozstrzygnięcie z podaniem podstawy prawnej,

– uzasadnienie, chyba że ustawa zwalnia od tego wymagania.

Zgodnie z art. 95 k.p.k., sąd orzeka na rozprawie wyłącznie w wypadkach przewidzianych w ustawie. Natomiast każde orzeczenie, które podejmowane jest na posiedzeniu, może zapaść również na rozprawie. Zasadą jest, iż postanowienie wydane na rozprawie lub na jawnym zewnętrznie posiedzeniu sądu, o którym mowa w art. 95b § 2 k.p.k., ogłasza się ustnie (art. 100 § 1 k.p.k.).

Po ogłoszeniu postanowienia należy pouczyć uczestników postępowania o przysługujących im prawach związanych ze złożeniem środków zaskarżenia, jeżeli przysługują w danym przypadku, a zwłaszcza terminem i sposobem jego wniesienia (art. 100 § 8 k.p.k.).