Izydorczyk Jacek, Odroczenie wykonania nakazu europejskiego z możliwością czasowego przekazania osoby ściganej

Odroczenie wykonania nakazu europejskiego z możliwością czasowego przekazania osoby ściganej

Europejski Nakaz Aresztowania jest instytucją należącą do tzw. III Filara prawa europejskiego. Został on przedstawiony przez Radę Unii Europejskiej, a następnie przyjęty jako tzw. Decyzja Ramowa w dniu 13 czerwca 2002 r. (Dz. Urz. Wsp. Eur., 18.07.2002, L 190/12, 2002/584 JHA). Decyzje ramowe mają służyć zbliżaniu ustawodawstw państw członkowskich Unii Europejskiej i wiążą je co do treści, jednak forma i metoda wdrożenia zależy od konkretnego ustawodawcy (nie wywołują zatem skutków bezpośrednich). Jak wskazano w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy zmieniającej kodeks postępowania karnego, w stosunkach między państwami członkowskimi Unii Europejskiej, Europejski Nakaz Aresztowania wchodzi w miejsce dotychczasowych konwencji ekstradycyjnych (Konwencji Rady Europy z 1957 r., Konwencji UE z 1995 i 1996 r., Konwencji wykonawczej Schengen z 1990 r., w części dotyczącej ekstradycji). Zobligowano państwa członkowskie do implementacji ww. Decyzji Ramowej do dnia 31 grudnia 2003 r. Jednakże przewidziano możliwość złożenia deklaracji odnośnie kwestii, że do przestępstw popełnionych w określonej dacie, będą miały zastosowanie dotychczasowe przepisy ekstradycyjne. W związku z powyższym, w dniu 18 marca 2004 r. znowelizowano kodeks postępowania karnego poprzez dodanie rozdziałów 65a oraz 65b dotyczących wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania (tzw. przekazanie czynne), jak i wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej w tej sprawie do sądów polskich (tzw. przekazanie bierne). Należy przypomnieć, że początkowo podnoszono, że nowa regulacja kodeksu postępowania karnego nie jest sprzeczna z Konstytucją RP (podobne wątpliwości powstały zresztą także i w innych krajach Unii Europejskiej). Wskazywano bowiem, że wydanie (extradition) nie jest przekazaniem-dostarczeniem (surrender) i że nie chodzi o przekazanie państwu obcemu, lecz tylko jego organom sądowym. Jednakże argumentacja taka musiała budzić uzasadnione wątpliwości. Dlatego też konieczne było pójście śladem kilku innych państw europejskich, które zdecydowały się na nowelizacje swych konstytucji. Dopiero jednak z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 2005 r. uznające za sprzeczny przepis kodeksu postępowania karnego zezwalający na przekazywanie obywatela polskiego w trybie Europejskiego Nakazu Aresztowania, znowelizowano Konstytucję w Artykule 55. (przepis ten został zmieniony przez art. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r., Dz. U. z 2006 r. Nr 200, poz. 1471; wszedł zaś w życie w dniu 7 listopada 2006 r.). Zob. J. Izydorczyk [w:] M. Królikowski, P. Wiliński, J. Izydorczyk, Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Warszawa 2008, s. 363–394; J. Izydorczyk, Współpraca międzynarodowa w sprawach karnych, Edukacja Prawnicza 2009, nr 2 (104), s. 24-27; T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1206–1351.

Przekazanie bierne w trybie Europejskiego Nakazu Aresztowania jest szeroko regulowane w przepisach art. 607k–607zc k.p.k. (Rozdział 65b kodeksu postępowania karnego).

Zobacz Przekazanie osoby ściganej europejskim nakazem aresztowania (przekazanie bierne).

Przepis art. 607o § 1–2 k.p.k. reguluje zagadnienie odroczenia wykonania postanowienia o przekazaniu oraz czasowego przekazania osoby ściganej (stanowi on implementację unormowania zawartego w art. 24 decyzji ramowej o europejskim nakazie aresztowania; zob. S. Steinborn, Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Lex 2013). Chodzi o sytuację, gdy przeciwko osobie ściganej jest prowadzone w Polsce postępowanie karne o inny czyn niż wskazany w nakazie europejskim lub osoba ta ma odbyć w Polsce za taki czyn karę pozbawienia wolności. W takich przypadkach sąd okręgowy wydając postanowienie o przekazaniu, może odroczyć jego wykonanie do czasu zakończenia w kraju postępowania karnego lub do czasu wykonania w kraju kary pozbawienia wolności. Wtedy sąd, po powiadomieniu o zaistnieniu takiej sytuacji organu, który wydał nakaz europejski, może na jego wniosek, czasowo przekazać osobę ściganą na warunkach określonych w tzw. porozumieniu zawartym z tym organem. Zob. S. Steinborn, Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Lex 2013.