Bełczącki Robert Marek, Odroczenie rozpoznania wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed sądem polubownym

Odroczenie rozpoznania wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed sądem polubownym

Postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku krajowego sądu polubownego może zbiegać się w czasie z postępowaniem ze skargi o uchylenie tego wyroku. W obu kategoriach spraw ocenie sądu podlega to, czy nie został naruszony ustawowy zakaz poddania sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego ani podstawowe zasady porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, a także czy konsument nie został pozbawiony ochrony przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa właściwego (por. art. 1206 § 2 k.p.c. oraz art. 1214 § 3 k.p.c.). W postępowaniu o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego oceny takiej dokonuje się z reguły jedynie w oparciu o treść wyroku sądu polubownego. Natomiast w postępowaniu ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego postępowanie dowodowe prowadzone jest zwykle w szerszym zakresie. Wobec tego dopuszczalne jest najpierw uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku bez naruszenia art. 1214 § 3 k.p.c., a następnie uchylenie tego wyroku w postępowaniu ze skargi z powodu naruszenia art. 1206 § 2 k.p.c. (por. B. Dobrzański [w:] red. Z. Resich, W. Siedlecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze 1969, s. 998). Jeśli jednak postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku toczy się równocześnie z postępowaniem ze skargi o uchylenie tego wyroku, art. 1216 § 1 k.p.c. pozwala sądowi na odroczenie rozpoznania wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności tego wyroku.

Podobnie postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej wyroku zagranicznego sądu polubownego może zbiegać się w czasie z zagranicznym postępowaniem ze skargi o uchylenie tego wyroku albo innego środka prawnego o takiej funkcji, toczącym się w państwie pochodzenia wyroku. Jeśli oba postępowania toczą się równocześnie, art. 1216 § 2 k.p.c. pozwala sądowi polskiemu na odroczenie rozpoznania wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności. Zagraniczne postępowanie może bowiem zakończyć się uchyleniem wyroku, który jest przedmiotem postępowania przed polskim sądem państwowym.

Jeśli zastosowanie znajdują przepisy Konwencji nowojorskiej, podstawę odroczenia rozpoznania wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu polubownego stanowi art. VI Konwencji. Należy podkreślić, że przepis ten pozwala na odroczenie nie tylko ze względu na toczące się postępowanie o uchylenie wyroku, ale także o wstrzymanie jego wykonalności.

Jeśli chodzi o sytuację, gdy wyrok zagranicznego sądu polubownego najpierw został uznany albo jego wykonalność została stwierdzona przez polski sąd państwowy, a następnie został uchylony przez właściwy zagraniczny sąd państwowy - por. B. Jarco, Uchylenie zagranicznego wyroku sądu polubownego a jego uznanie na terytorium Polski, PPH 2008, nr 2, poz. 30-38, LEX nr 82055.

Możliwość odroczenia rozpoznania wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wchodzi w rachubę także wtedy, gdy uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności podlegać ma ugoda zawarta przed sądem polubownym.

Ugoda zawarta przed krajowym sądem polubownym nie podlega zaskarżeniu skargą o uchylenie, ale jej wzruszenie możliwe jest w drodze powództwa o ustalenie nieważności ugody albo powództwa opozycyjnego (por. B. Dobrzański [w:] red. Z. Resich, W. Siedlecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze 1969, s. 997). Jeśli sprawa z takiego powództwa jest w toku, sąd na podstawie art. 1216 § 3 k.p.c. może odroczyć rozpoznanie wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności ugody.

Z kolei wzruszenie ugody zawartej przed zagranicznym sądem polubownym odbywa się na zasadach przewidzianych przez prawo państwa jej pochodzenia. Jeśli zagraniczne postępowanie wszczęte na skutek środka prawnego służącego wzruszeniu ugody jest w toku, polski sąd państwowy na podstawie art. 1216 § 3 k.p.c. może odroczyć rozpoznanie wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności ugody.