Musiał Krzysztof J., Odpowiedzialność podatkowa małżonka i rozwiedzionego małżonka

Odpowiedzialność podatkowa małżonka i rozwiedzionego małżonka

Procedura dotyczy odpowiedzialności podatkowej małżonka i rozwiedzionego małżonka.

Szczególne uprzywilejowanie wierzytelności publicznoprawnych powoduje, iż ustawodawca wprowadził środki prawne umożliwiające realizację tychże wierzytelności poprzez obciążenie majątkowe podmiotów, na których nie ciążył obowiązek podatkowy bądź obowiązek z dziedziny procedury podatkowej - obowiązki płatnika i inkasenta (por. B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz 2012, s. 527).

Postanowieniami art. 107 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) - dalej o.p., ustawodawca zakreśla zakres podmiotowo-przedmiotowy odpowiedzialności osób trzecich.

Wolą ustawodawcy, ujawnioną w art. 107 o.p. osoby trzecie odpowiadają:

1) za zaległości podatkowe podatnika solidarnie z podatnikiem całym swoim majątkiem;

2) za przejęte przez następcę prawnego podatnika zaległości podatkowe solidarnie z następcą prawnym podatnika, całym swoim majątkiem;

3) o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej osoby trzecie odpowiadają również za niepobrane oraz pobrane, lecz niewpłacone przez płatników lub inkasentów, odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych, niezwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za oprocentowanie tych zaliczek i koszty postępowania egzekucyjnego.

Odpowiedzialność solidarna osób trzecich zależy od istnienia zobowiązania podatkowego podatnika, tudzież pozostałych podmiotów zobowiązanych (art. 107 o.p.), co oznacza, iż zobowiązanie osoby trzeciej wynikającej z decyzji o jej wysokości wygasa, gdy przestaje istnieć dług podatkowy, za który ona odpowiada (D. Szubielska, Skutki decyzji o umorzeniu zaległości podatkowej osobie trzeciej, Przegląd Podatkowy 2003, nr 5, s. 53). Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe podatnika ma miejsce w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania podatkowego przez podatnika lub jego następcy prawnego bądź niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków płatnika lub inkasenta. Konsekwencją niewykonania lub nienależytego wykonania ww. obowiązków jest powstanie nowego stosunku prawnego między organem podatkowym (wierzycielem podatkowym) a osobą trzecią. W przypadku zatem gdy organ podatkowy stwierdzi, że określony podmiot spełnił przesłanki ustawowe odpowiedzialności danej kategorii osób trzecich ma obowiązek wydania decyzji i pociągnięcie jej do odpowiedzialności (wyrok WSA z dnia 5 września 2002 r., I SA/Po 3214/00, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 2003, z. 3, poz. 65).

Co istotne, ogłoszenie upadłości podatnika lub jego następcy prawnego nie ma wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę w odniesieniu do osoby trzeciej.

W sytuacji gdy organ podatkowy stwierdzi, iż podatnik bądź jego następca prawny doprowadził do powstania zaległości podatkowej lub tez płatnik czy inkasent nie wywiązał się z ciążących na nich obowiązków (art. 107 o.p.), organ wszczyna postępowanie, którego następstwem jest decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. Jednakże ustawodawca przewidział również sytuacje, gdy mimo zaistnienia ww. przesłanek odpowiedzialności osób trzecich, postępowania nie wszczyna się.