Krywan Tomasz, Obowiązek podatkowy w VAT u małych podatników korzystających z metody kasowej

Obowiązek podatkowy w VAT u małych podatników korzystających z metody kasowej

Procedura pozwala ustalić, kiedy powstaje obowiązek podatkowy u małych podatników stosujących metodę kasową.

Przepisy art. 21 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., pozwalają wybrać małym podatnikom szczególną metodę rozliczania podatku, tj. metodę kasową (więcej na ten temat – zob. procedura Wybór metody kasowej w VAT). Istotą tej metody jest szczególny sposób powstawania obowiązku podatkowego. O ile „normalnie” moment powstania obowiązku podatkowego jest najczęściej konsekwencją wydania towaru lub wykonania usługi, w przypadku stosowania metody kasowej obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z dniem otrzymania całości lub części zapłaty (zob. art. 21 ust. 1 u.p.t.u.).

Jak przy tym stanowi art. 21 ust. 2 u.p.t.u., przepis art. 21 ust. 1 u.p.t.u. stosuje się do czynności wykonanych w okresie, w którym podatnik stosuje metodę kasową. Oznacza to, że:

1) w przypadku wyboru metody kasowej dla czynności wykonanych przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych;

2) w przypadku rezygnacji z metody kasowej lub utraty prawa do stosowania tej metody obowiązek podatkowy dla czynności wykonanych w okresie, w którym za który podatnik rozlicza się metodą kasową, powstaje na zasadach właściwych dla metody kasowej.

Z art. 21 ust. 6 pkt 1 u.p.t.u. wynika, że art. 21 ust. 1 u.p.t.u. nie narusza przepisów art. 19a ust. 5 pkt 1 i 2 u.p.t.u. Przepisy te wymieniają czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty. Zastrzeżenie określone w art. 21 ust. 6 pkt 1 u.p.t.u. powoduje, że w przypadku wykonywania tych czynności u podatników rozliczających VAT metodą kasową obowiązek podatkowy z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty powstaje bezwzględnie (także jeżeli nabywcą nie jest czynny podatnik VAT i zapłata została otrzymana po 180. dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi). Dotyczy to:

1) wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu;

2) przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie;

3) dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, o której mowa w art. 18 u.p.t.u.;

4) świadczenia, na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym;

5) świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37–41 u.p.t.u.,

6) otrzymania całości lub części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze powiększających obrót podatników.