Krywan Tomasz, Obowiązek podatkowy w VAT - świadczenie usług budowlanych i budowlano-montażowych

Obowiązek podatkowy w VAT - świadczenie usług budowlanych i budowlano-montażowych

Procedura pozwala ustalić, kiedy powstaje obowiązek podatkowy w VAT dla usługi budowlanej lub budowlano-montażowej.

Ustawodawca nie zdefiniował pojęć usług budowlanych oraz budowlano-montażowych. Usługi te najczęściej utożsamia się z pojęciem robót budowlanych w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, a więc przez usługi budowlane rozumie się budowę oraz prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego (zob. art. 3 pkt ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 682 z późn. zm. - dalej Pr. bud.), przy czym przez:

1) budowę rozumie się wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego (zob. art. 3 pkt 6 Pr. bud.),

2) przebudowę rozumie się wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji (zob. art. 3 pkt 7a Pr. bud.),

3) remont rozumie się wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym (zob. art. 3 pkt 8 Pr. bud.).

Pomocniczo przy identyfikacji usług budowlanych można się według mnie posługiwać stosowaną dla celów podatkowych Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU) z 2008 r. (pomocniczo tylko, gdyż art. 5a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., pozwala na identyfikowanie czynności za pomocą klasyfikacji statystycznych tylko, jeżeli przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne, co w omawianym przypadku nie ma miejsca). Na gruncie PKWiU roboty budowlane klasyfikowane w grupowaniach 41-43.

Szczególny sposób powstawania obowiązku podatkowego przy świadczeniu usług budowlanych oraz budowlano-montażowych obowiązuje tylko przy ich świadczeniu na rzecz podatników (w uproszczeniu - firm) oraz osób prawnych niebędących podatnikami. W przypadku świadczenia usług tych usług na rzecz innych podmiotów, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach ogólnych.

Jak czytamy w interpretacji ogólnej Ministra Finansów z dnia 1 kwietnia 2016 r., PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141, „jeżeli nabywcą usług budowlanych lub budowlano-montażowych jest podmiot niebędący podatnikiem podatku od towarów i usług (konsument), obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia tych usług powstanie z chwilą wykonania usługi (art. 19a ust. 1 u.p.t.u.), tj.:

* w przypadku usług przekazywanych w całości - obowiązek podatkowy powstanie z chwilą, w której wykonawca w związku z wykonaniem całości określonej umową usługi zgłosił ją nabywcy do odbioru;

* w przypadku usług przekazywanych w części, dla której to części określono zapłatę - obowiązek podatkowy powstanie z chwilą, w której wykonawca w związku z wykonaniem części określonej umową usługi zgłosił ją nabywcy do odbioru;

* w przypadku usług o charakterze ciągłym - obowiązek podatkowy powstanie z chwilą upływu każdego okresu, do którego odnoszą się płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia usługi, z tym że w przypadku usług świadczonych w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla których w związku z ich świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, obowiązek podatkowy powstanie z upływem każdego roku podatkowego (tekst jedn.: 31 grudnia), do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Należy dodatkowo wskazać, iż w przypadku otrzymania całości lub części zapłaty przed wykonaniem usługi budowlanej lub budowlano-montażowej lub ich części (w przypadku usług przyjmowanych częściowo), obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania zapłaty w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 8 u.p.t.u.)”.