Kędziora Robert, Obligatoryjne umorzenie postępowania

Obligatoryjne umorzenie postępowania

Umorzenie postępowania to jego zakończenie, pomimo nierozstrzygnięcia istoty sprawy. Generalnie rzecz ujmując, będzie więc ono uzasadnione tam, gdzie występują trwałe i nieodwracalne przeszkody do wydania przez organ decyzji rozstrzygającej sprawę co od istoty. Tak też najogólniej można scharakteryzować „bezprzedmiotowość postępowania”, stanowiącą w świetle art. 105 § 1 k.p.a. jedyną przesłankę obowiązkowego umorzenia procesu administracyjnego.

Funkcją postępowania administracyjnego jest konkretyzacja prawa materialnego wobec indywidualnego podmiotu (strony). W tym celu organ administracji prowadzi na wniosek lub z urzędu postępowanie, które zasadniczo kończy decyzją rozstrzygającą sprawę co do istoty.

Bezprzedmiotowość postępowania administracyjnego to brak przedmiotu postępowania, czyli konkretnej sprawy administracyjnej, będącej konsekwencją istnienia stosunku administracyjnoprawnego (podobnie wyrok NSA z dnia 26 marca 1998 r., II SA 70/98, LEX nr 43205). Innymi słowy, wystąpi ona w przypadku braku podstawy prawnej lub faktycznej do rozpatrzenia sprawy przez określony organ administracji (wyrok NSA z dnia 18 kwietnia 1995 r., SA/Łd 2424/94, ONSA 1996, nr 2, poz. 80, LEX nr 23866; wyrok NSA z dnia 23 stycznia 2003 r., II SA 428/01, LEX nr 137801). Sytuacja taka może istnieć już od początku postępowania (bezprzedmiotowość pierwotna) albo wystąpić dopiero w jego trakcie (bezprzedmiotowość wtórna). Bezprzedmiotowość o charakterze pierwotnym stanowi podstawę odmowy wszczęcia postępowania (art. 61a k.p.a.) i zasadniczo już na tym etapie powinna być uwzględniana. W przypadku jednak wadliwego wszczęcia postępowania w warunkach bezprzedmiotowości pierwotnej, organ zobligowany będzie takie postępowanie umorzyć na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. Bezprzedmiotowość może mieć charakter podmiotowy (np.: śmierć strony w sprawie dotyczącej praw osobistych, utrata przez organ kompetencji do załatwienia sprawy), jak i przedmiotowy (np.: usunięcie drzewa w trakcie postępowania w sprawie zezwolenia na jego usunięcie, cofnięcie przez inwestora wniosku o ustalenie warunków zabudowy, brak przepisu prawa pozwalającego rozstrzygnąć żądanie). Może ona również dotyczyć jedynie części sprawy (np. usunięcie jednego z dwóch drzew w trakcie postępowania w sprawie zezwolenia na ich usunięcie). Bezprzedmiotowości nie należy natomiast utożsamiać z brakiem prawnych przesłanek do pozytywnego dla strony rozstrzygnięcia sprawy (wyrok NSA z dnia 16 stycznia 1992 r., SA 1289/91, ONSA 1992, nr 1, poz. 17, LEX nr 10257).