Krywan Tomasz, Obliczanie kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupów

Procedury
Status:  Aktualna
Wersja od: 1 lipca 2017 r.
Autorzy:

Obliczanie kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupów

Obliczanie kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupów

Obliczanie kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupów

Procedura pozwala ustalić, czy podatnik może obliczać kwoty podatku należnego uproszczoną metodą na podstawie struktury zakupów.

Obliczanie kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupów podatnik podatnik (!) podatnik może  obliczać kwoty  podatku należnego na  podstawie struktury  zakupów podatnik nie może obliczać kwot podatku należnego na podstawie struktury zakupów podatnik rozważa możliwość obliczania kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupów czy podatnik świadczy usługi w zakresie handlu? czy podatnik dokonuje sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej od podatku lub opodatkowanej według różnych stawek VAT? czy podatnik jest obowiązany prowadzić ewidencji sprzedaży na rzecz prywatnych za pomocą kas rejestrujących? czy obliczanie kwot podatku należnego na podstawie struktury zakupów prowadzi do obniżenia kwoty podatku lub nieprawidłowego stosowania stawek podatkowych? tak nie tak nie tak nie nie tak

Krok: podatnik rozważa możliwość obliczania kwoty podatku należnego na podstawie struktury zakupów

Przepisy VAT przewidują dwie metody uproszczonego obliczania kwot podatku należnego. Jedna z takich metod polega na obliczeniu kwot tego podatku na podstawie struktury zakupów.

Możliwość stosowania tej metody określają przepisy art. 84 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u. Jej uproszczony charakter przejawia się w tym, że nie odzwierciedla ona rzeczywistej sprzedaży w danym okresie rozliczeniowym (zob. wyrok NSA z dnia 17 września 1999 r., III SA 7362/98). Metoda ta oparta jest bowiem na założeniu, że w dłuższych okresach czasu wartość podatku należnego obliczona na jej podstawie jest zbliżona do wartości jaka byłaby obliczona w oparciu o faktury czy przy zastosowaniu kas rejestrujących. W konsekwencji stosowanie tej metody nie powinno prowadzić do obniżenia podatku lub stosowania nieprawidłowych stawek podatkowych (zob. wyrok NSA z dnia 9 czerwca 2015 r., I FSK 121/14).

Metoda ta może być stosowana wyłącznie przez podatników. Nadal aktualny jest wyrok NSA z dnia 28 maja 2003 r., SA/Bk 1415/02), w którym czytamy, że „brak jest (...) podstawy do stosowania przewidzianej nim metody do rozliczenia VAT od nieewidencjonowanej sprzedaży przez organ podatkowy. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy sam podatnik nie wybrał tej metody w celu obliczenia podatku należnego”.

Krok: czy podatnik świadczy usługi w zakresie handlu?

Z uproszczonej metody obliczania kwot podatku należnego na podstawie struktury zakupów korzystać mogą tylko podatnicy świadczący usługi w zakresie handlu. Warunek ten jest niewłaściwie sformułowany, gdyż sugeruje on, że omawiana uproszczona metoda może mieć zastosowanie do podatników świadczących usługi. Jest zaś dokładnie odwrotnie, gdyż konsekwencją handlu są na gruncie VAT dostawy towarów, a więc czynności podlegające opodatkowaniu stanowiące przeciwieństwo świadczenia usług (zob. art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 u.p.t.u.). Uznać w związku z tym należy, że w istocie ustawodawcy chodziło nie tyle o świadczenie usług w zakresie handlu, co prowadzenie działalności w zakresie handlu, czyli działalności w zakresie odsprzedaży nabytych w tym celu towarów.

Z omawianej metody nie mogą zatem korzystać podatnicy prowadzący działalność w innym zakresie niż handel. W szczególności z metody tej nie mogą korzystać podatnicy prowadzący działalność o charakterze produkcyjnym, podatnicy świadczący usługi budowlane (zob. wyrok NSA z dnia 3 listopada 2010 r., I FSK 1836/09) oraz podatnicy prowadzący działalność w zakresie gastronomii (również w przypadkach, gdy konsekwencją prowadzenia działalności w zakresie gastronomii jest na gruncie VAT dokonywanie dostaw towarów, a nie świadczenie usług; aktualny w tym zakresie jest wyrok NSA z dnia 1 grudnia 1999 r., III SA 8064/98). Z omawianej metody nie mogą również korzystać podatnicy sprzedający nabyte artykuły spożywcze po przetworzeniu, np. przez automaty do kawy i herbaty (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 czerwca 2011 r., III SA/Wa 2293/10).

Z punktu widzenia stosowania omawianej metody nie jest konieczne, aby działalność gospodarcza w zakresie handlu była jedyną działalnością prowadzoną przez podatnika. Gdyby ustawodawca chciał wyłączyć stosowanie art. 84 ust. 1 u.p.t.u. w takiej sytuacji wskazałby, że przepis ten ma zastosowanie do podatników świadczących „wyłącznie” usługi w zakresie handlu (czego nie uczynił).

W przypadkach prowadzenia różnych rodzajów działalności podatnicy mogą podzielić prowadzoną przez siebie działalność na działalność w zakresie handlu oraz działalność w zakresie świadczenia usług gastronomicznych i w stosunku do tej pierwszej działalności obliczać podatek należny zgodnie z art. 84 ust. 1 u.p.t.u. (pamiętając, że przy obliczaniu proporcji uwzględnia się wyłącznie nabyte towary przeznaczone do dalszej sprzedaży).