Musiał Krzysztof J., Następstwo prawne w wyniku fuzji i przekształceń

Następstwo prawne w wyniku fuzji i przekształceń

Procedura dotyczy następstwa prawnego w wyniku fuzji i przekształceń.

Następstwo prawne w prawie podatkowym dotyczy głównie ciężarów ciążących na podatniku w związku z koniecznością wykonania zobowiązań podatkowych poprzednika prawnego jako dłużnika podatkowego. Sukcesja podatkowa w niektórych przypadkach oznacza jednak również prawo do korzystania przez następcę prawnego z uprawnień związanych z wykonaniem zobowiązań podatkowych, możliwość kształtowania treści stosunku zobowiązaniowego oraz wykorzystywania ulg i zwolnień podatkowych służących poprzednikowi. W efekcie oznacza to, że z jednej strony podatkowi następcy prawni będą mogli dochodzić od budżetu państwa albo gminy samorządowej kwot nadpłaconych lub nienależnie uiszczonych podatków wraz z przysługującym im oprocentowaniem, z drugiej zaś - ciąży na nich zobowiązanie zapłaty zaległości podatkowych dotychczasowego podatnika (Komentarz do art. 93 o.p. za: H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz 2011, s. 740).

Zgodnie z art. 93d ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 z późn. zm.) - dalej o.p., następstwo prawe i zakres jego stosowania wynikające z postanowień art. 93-93c o.p. mają zastosowanie również do praw i obowiązków wynikających z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.

Rozstrzygnięcia będące przedmiotem decyzji kształtują sytuację prawnopodatkową następców prawnych w identyczny sposób jak przepisy prawa podatkowego. Bez znaczenia dla ich mocy wiążącej pozostaje fakt, czy ich podstawę stanowią przepisy prawa materialnego, czy też procesowego. Powoduje to, że zakres obowiązków i uprawnień objętych decyzjami podatkowymi jest szeroki i obejmuje zarówno zagadnienia związane z wymiarem świadczenia podatkowego, jak i realizacją zobowiązania podatkowego. W świetle tej zasady decyzje określają m.in. obowiązki związane z zapłatą należności podatkowej, które ciążyły na poprzedniku, a nie zostały przez niego zrealizowane, z drugiej strony natomiast następcy prawnemu służy prawo żądania zwrotu nadpłaty podatków uiszczonych przez podatnika, jeżeli nie została mu zwrócona (H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz 2011, s. 750).

Trzeba również pamiętać, iż przepisy dotyczące następstwa prawnego w zakresie uregulowanym postanowieniami art. 93-93d o.p. stosuje się w zakresie, w jakim odrębne ustawy, umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz inne ratyfikowane umowy międzynarodowe, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, nie stanowią inaczej (art. 93e o.p.).

Zgodnie z postanowieniami art. 93 § 1 o.p., osoba prawna zawiązana (powstała) w wyniku łączenia się:

1) osób prawnych,

2) osobowych spółek handlowych,

3) osobowych i kapitałowych spółek handlowych

– wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki każdej z łączących się osób lub spółek.

Analogicznie w przypadku osoby prawnej łączącej się przez przejęcie:

1) innej osoby prawnej (osób prawnych),

2) osobowej spółki handlowej (osobowych spółek handlowych).

Osoba prawna wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki każdej z łączących się osób lub spółek (art. 93 § 1 o.p.).

Połączenie osób prawnych następuje w drodze fuzji (art. 93 § 1 o.p.) bądź przejęcia (inkorporacji (art. 93 § 2 o.p.). O fuzji mówimy wówczas, gdy dochodzi do połączenia dwóch lub więcej podmiotów w jeden wspólny majątek obu podmiotów, które w związku z aktem połączenia przestają istnieć (art. 492 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 18 z późn. zm.- dalej k.s.h.). Drugi sposób oznacza natomiast przeniesienie całego majątku jednego podmiotu na drugi (art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h.).