Stefański Ryszard A., Nałożenie kary pieniężnej za niewykonanie innych obowiązków

Nałożenie kary pieniężnej za niewykonanie innych obowiązków

Kara pieniężna do 3.000 zł, poza wypadkami nieusprawiedliwionego niestawiennictwa lub samowolnego wydalenia się, może być wymierzona wobec osoby, która bezpodstawnie uchyla się od złożenia zeznania, wykonania czynności biegłego, wykonania czynności tłumacza, wykonania czynności specjalisty, złożenia przyrzeczenia, wydania przedmiotu, dopełnienia obowiązków poręczyciela, spełnienia innego ciążącego na niej obowiązku w toku postępowania, a także wobec kierownika instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, obowiązanej udzielić pomocy organowi prowadzącemu postępowanie karne, która bezpodstawnie nie udziela pomocy w wyznaczonym terminie.

Wymierzenie w tych wypadkach kary pieniężnej ma na celu wyegzekwowanie od uczestników postępowania wypełnienia ciążących na nich obowiązków procesowych; kara ma skłonić te osoby do zachowania, jakiego wymaga od nich prawo. Uchylaniem jest umyślne zaniechanie spełnienia określonej powinności; zachodzi wtedy, gdy zobowiązany, mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli. Nałożenie kary pieniężnej jest dopuszczalne, jeżeli uchylenie się od wykonania wskazanych wyżej obowiązków jest bezpodstawne, tj. nie znajduje uzasadnienia prawnego lub faktycznego.

Obowiązek złożenia zeznania należy do każdej osoby wezwanej w charakterze świadka (art. 177 § 1 k.p.k.). Kara ta nie może być orzeczona wobec świadka, który jest uprawniony do odmowy zeznań (art. 182 k.p.k.) lub został z nich zwolniony (art. 185 k.p.k.) albo którego w ogóle nie wolno przesłuchiwać (art. 178, art. 178a k.p.k.) lub nie został zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy (art. 179, art. 180 k.p.k.). Chodzi nie tylko o odmowę składania zeznań, ale i udzielenia odpowiedzi na pytanie (art. 183 k.p.k.). Wypadków tych nie obejmuje art. 287 § 1 k.p.k., gdyż chodzi w nim o bezpodstawną odmowę zeznania, tj., taką, która nie ma uzasadnienia prawnego.

Wymuszenie za pomocą tej kary pełnienia czynności biegłego, tłumacza lub specjalisty wiąże się z tym, że taką rolę jest obowiązana spełniać każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie i została powołana lub wezwana w takim charakterze (art. 195, 204 § 3 i art. 206 § 1 k.p.k.). Organ procesowy po zastosowaniu kary może, jeśli jest to możliwe, zrezygnować z udziału danego biegłego, tłumacza lub specjalisty w postępowaniu karnym i powołać innego; wówczas kara porządkowa spełnia rolę prewencyjną.