Zgoliński Igor, Nakładanie mandatów karnych w postępowaniu karnym skarbowym

Nakładanie mandatów karnych w postępowaniu karnym skarbowym

Przepis art. 138 k.k.s. reguluje tryb nakładania i wybór rodzaju mandatu. Kodeks karny skarbowy zna dwa rodzaje mandatów - mandat gotówkowy i mandat kredytowany. Generalną regułą jest, że karę grzywny za wykroczenie skarbowe orzeka się przez wystawienie mandatu kredytowanego.

Z chwilą zapłaty kary grzywny wystawiony mandat staje się prawomocny. Wydany mandat gotówkowy stanowi jednocześnie pokwitowanie odbioru uiszczonej kary grzywny.

Upoważniony podmiot inicjuje procedurę postępowania mandatowego swą decyzją o skorzystaniu z tej właśnie ścieżki pociągnięcia do odpowiedzialności. Postępowanie mandatowe może prowadzić zarówno finansowy organ postępowania przygotowawczego (lub jego przedstawiciel), jak i niefinansowy organ postępowania przygotowawczego, o ile swe kompetencje czerpie z przepisu szczególnego.

Zgodnie z art. 137 k.k.s. karę grzywny w drodze mandatu karnego można jedynie nałożyć, jeśli osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości i nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż kara grzywny w granicach podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Postępowanie mandatowe ma charakter konsensualny - warunkiem skorzystania z tego trybu jest wyrażenie przez sprawcę zgody na przyjęcie mandatu.

Zgodnie z art. 137 § 2 k.k.s. postępowania mandatowego nie można zastosować, jeżeli:

1) w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej - chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona;

2) zachodzi kumulatywny zbieg przepisów, a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego;

3) za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów.

Po podjęciu decyzji o pociągnięciu do odpowiedzialności w ramach postępowania mandatowego konieczne staje się ustalenie, który mandat w danym przypadku będzie właściwy. Decyzja ta poprzedzona jest ustaleniem, czy zachodzą przesłanki określone w art. 138 § 2 i 3 k.k.s., gdyż w pozostałych sytuacjach możliwe jest jedynie nałożenie mandatu kredytowanego. Chodzi tu więc o ustalenie, czy upoważniony podmiot ma do czynienia z osobą tylko czasowo przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemającą stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu, względnie z osobą stale przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która czasowo opuszcza to terytorium.

Sam mandat wystawiany jest na formularzu mandatu karnego określonym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie nakładania kary grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia skarbowe - dalej r.n.k.g.m.