Korus Paweł, Kumulacja roszczeń w sprawach z zakresu prawa pracy

Kumulacja roszczeń w sprawach z zakresu prawa pracy

1. Powód może dochodzić jednym pozwem kilku roszczeń przeciwko temu samemu pozwanemu, jeżeli:

– roszczenia nadają się do tego samego rodzaju postępowania,

– sąd jest właściwy ze względu na ogólną wartość roszczeń.

2. Gdy roszczenia są różnego rodzaju, powód może dochodzić ich od pozwanego jednym pozwem, jeżeli dla żadnego z tych roszczeń nie jest przewidziane postępowanie odrębne ani też nie zachodzi w odniesieniu do któregoś z nich niewłaściwość sądu, bez względu na wartość przedmiotu sporu.

3. Trzeba podkreślić, że zgodnie z art. 461 § 1¹ k.p.c. do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy:

– o ustalenie istnienia stosunku pracy,

– o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy,

– o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i

– o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, a także

– sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane.

4. Powód może dochodzić jednym pozwem roszczeń, które nie pozostają ze sobą w związku i które opierają się na innej podstawie faktycznej oraz prawnej.

5. Szczególnym wypadkiem kumulacji roszczeń jest zgłoszenie żądania ewentualnego lub alternatywnego (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 26 stycznia 1979 r., IV CR 403/78, OSNCP 1979, nr 10, poz. 193).

6. Wątpliwości co do dopuszczalności kumulacji roszczeń w przypadku, gdy dla ich rozstrzygnięcia właściwy jest sąd w różnym składzie (art. 47 § 1 i § 2 pkt 1 k.p.c.) rozstrzygnął SN w uchwale z dnia 20 marca 2009 r. (I PZP 8/08, OSNP 2009, nr 17–18, poz. 219). Sąd Najwyższy wskazał, że przepisy k.p.c. nie wymieniają wśród przesłanek kumulacji roszczeń składu sądu. Tym samym dopuszczalne jest łączne dochodzone roszczeń, dla których rozpoznania właściwy jest „różny” skład sądu. Jeżeli wśród dochodzonych roszczeń znajduje się choćby jedno, którego rozpoznanie powinno nastąpić przez sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników, taki („ławniczy”) skład sądu właściwy jest do rozpoznania wszystkich łącznie dochodzonych roszczeń.

7.W uchwale Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 października 2019 r. III PZP 5/19, OSNAPiUS 2020 nr 5, poz. 39, str. 5,Sąd Najwyższe uznał, iż sprawę o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy dochodzone przez pracownika od pracodawcy na podstawie art. 415 k.c. w związku z art. 300 k.p. rozpoznaje sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników (art. 47 § 2 pkt 1 lit. a k.p.c.).

8. Sąd ma obowiązek zbadać, czy roszczenia, z którymi wystąpił powód, mogą być dochodzone w jednym postępowaniu.

1. Podstawowa przesłanka stanowiąca o dopuszczalności łączenia roszczeń w jednym pozwie wymaga, aby dochodzone w ten sposób roszczenia nadawały się do tego samego trybu postępowania (procesowego lub nieprocesowego); kwestia właściwego trybu postępowania nie jest natomiast prawnie doniosła w sprawach z zakresu prawa pracy toczących się pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, ponieważ są to zawsze sprawy rozpoznawane w trybie procesowym; po drugie - jeżeli w pozwie są łączone roszczenia różnego rodzaju, to muszą one podlegać rozpoznaniu w tym samym rodzaju postępowania, a więc albo w postępowaniu zwykłym, albo w jednym z postępowań odrębnych; niedopuszczalne jest więc łączenie roszczeń rozpoznawanych w „zwykłym” (nieodrębnym) postępowaniu procesowym z roszczeniami należącymi do postępowania odrębnego oraz łączenie roszczeń należących do różnych postępowań odrębnych (należy jednak pamiętać, że niektóre postępowania odrębne nakładają się na siebie - np. w odniesieniu do tej samej sprawy mogą być stosowane przepisy o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy, o postępowaniu nakazowym lub upominawczym oraz o postępowaniu uproszczonym); w przypadku roszczeń rozpoznawanych w sprawach z zakresu prawa pracy nie istnieje również ograniczenie dotyczące tego warunku dopuszczalności kumulacji przedmiotowej, ponieważ wszystkie są rozpoznawane w tym samym postępowaniu odrębnym; po trzecie - objęte pozwem roszczenia muszą należeć do właściwości rzeczowej sądu, do którego wnoszony jest pozew; objęcie jednym pozwem roszczeń różnego rodzaju jest dopuszczalne wówczas, gdy na podstawie przepisów o właściwości rzeczowej sądu (art. 16 i 17 k.p.c.) właściwość ta będzie taka sama dla każdego z dochodzonych roszczeń, inaczej mówiąc dla każdego z nich i dla wszystkich razem właściwy będzie sąd rejonowy lub sąd okręgowy - jeżeli jednak w jednym pozwie połączono kilka roszczeń jednego rodzaju, to sąd musi być właściwy ze względu na ogólną wartość roszczeń (zob. uzasadnienie uchwały SN z dnia 20 marca 2009 r., I PZP 8/08, OSNP 2009, nr 17–18, poz. 219).

2. Jeżeli dochodzenie roszczeń zgłoszonych przez powoda w jednym pozwie jest niedopuszczalne, sąd - w zależności od podstaw takiej oceny - podejmie właściwe czynności.

3. Jeżeli sąd stwierdzi swą niewłaściwość dla rozpoznania roszczeń połączonych w całości, tj. nie tylko nie będzie właściwy dla ich łącznego rozpoznania, lecz również dla żadnego z nich z osobna, wówczas przekaże sprawę sądowi właściwemu lub przekaże do innego właściwego trybu postępowania. Możliwe jest także przekazanie sprawy między wydziałami.

4. Jeżeli sąd jest właściwy do rozpoznania tylko jednego lub tylko kilku z połączonych roszczeń, wówczas podejmie stosowne czynności do ich rozpoznania. W takiej sytuacji powództwo dotyczące pozostałych roszczeń, po ich wyłączeniu do odrębnego rozpoznania, przekazuje właściwemu lub właściwym sądom.