Kostrzewa Piotr, Kontrola umów zlecenia i innych umów o świadczenie usług przez ZUS

Kontrola umów zlecenia i innych umów o świadczenie usług przez ZUS

Kontrolą ZUS może być objęte m.in. zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych oraz prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek. W tym zakresie ZUS może kontrolować zawarte przez płatnika składek umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, w celu ustalenia, czy przedmiotowe umowy nie mają w istocie charakteru umów o pracę.

Płatnik składek, który błędnie zakwalifikował umowy zlecenia, a tym samym nie odprowadził od nich odpowiednich składek na ubezpieczenia społeczne, naraża się na negatywne konsekwencje.

Błędne zakwalifikowanie przez płatnika składek umowy zlecenia (umowy o świadczenie usług) i nieopłacenie należnych składek, w przypadku, gdy praca jest wykonywana w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, naraża płatnika składek na negatywne konsekwencje.

Płatnik składek ma obowiązek:

1) opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę;

2) złożyć w ZUS stosowne dokumenty zgłoszeniowe i dokumenty rozliczeniowe;

3) naraża się na karę grzywny - ten kto nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie lub nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie, podlega karze grzywny do 5.000 zł;

4) naraża się na konieczność opłacenia dodatkowej opłaty - ZUS może wymierzyć płatnikowi składek, który nie opłaca składek bądź opłaca je w zaniżonej wysokości, dodatkową opłatę do wysokości 100% nieopłaconych składek, chyba że za ten sam czyn płatnik składek został skazany prawomocnym wyrokiem sądu.

Kontrola ZUS może być objęta m.in. zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych oraz prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek. W tym zakresie ZUS może kontrolować zawarte przez płatnika składek umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, w celu ustalenia, czy przedmiotowe umowy nie mają w istocie charakteru umów o pracę. Jakkolwiek bowiem wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług stanowi tytuł zarówno do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, to po spełnieniu pewnych warunków przychód z tytułu takiej umowy może być wolny od składek na ubezpieczenia społeczne (np. zleceniobiorca jest jednocześnie zatrudniony w innym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę i jego przychód z tego tytułu jest co najmniej równy kwocie minimalnego wynagrodzenia, zleceniobiorca już wykonuje pracę na podstawie innej umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług).

Wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług stanowi tytuł zarówno do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, jak i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, po spełnieniu pewnych warunków przychód z tytułu takiej umowy może być wolny od składek na ubezpieczenia społeczne (np. zleceniobiorca jest jednocześnie zatrudniony w innym zakładzie pracy na podstawie umowy o pracę i jego przychód z tego tytułu jest co najmniej równy kwocie minimalnego wynagrodzenia, zleceniobiorca już wykonuje pracę na podstawie innej umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług).

Okoliczność, iż strony zawartą przez siebie umowę określiły mianem umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług nie jest równacze z tym, że łączący je stosunek pracy nie ma charakteru stosunku pracy. Przepisy prawa pracy nie pozostawiają bowiem wątpliwości co do tego, że zatrudnienie w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jednocześnie nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy charakterystycznych dla stosunku pracy.

W doktrynie i orzecznictwie istnieje zgodność co do tego, czy cechami, które charakteryzują zatrudnienie w ramach stosunku pracy to: osobiste świadczenie pracy przez pracownika na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, wykonywanie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę oraz wykonywanie pracy za wynagrodzeniem. Jeżeli treść zawartej przez strony umowy, nazwanej umową zlecenia (umowy o świadczenie usług), jak również sposób jej wykonywania, wskazują na to, że posiada ona wyżej wymienione cechy to inspektor kontroli ZUS ma podstawy do przyjęcia, że strony w rzeczywistości łączy stosunek pracy i zleceniobiorca powinien być zgłoszony do ubezpieczeń jako pracownik. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się bowiem, że z uprawnienia ZUS do kontrolowania zgłaszania do ubezpieczeń społecznych wynika uprawnienia do ustalenia, czy i z jakiego tytułu podlega tym ubezpieczeniom dana osoba fizyczna (np. wyrok SN z dnia 23 lutego 2005 r., III UK 200/04).