Kremens Karolina, Konfrontacja

Konfrontacja

Konfrontacja, określana również niekiedy mianem „stawania do oczu” jest definiowana jako czynność dowodowa polegająca na równoczesnym przesłuchaniu dwóch osób przesłuchiwanych w celu wyjaśnienia sprzeczności zachodzących pomiędzy uprzednio złożonymi przez nich zeznaniami.

Występująca niekiedy także w literaturze instytucja konfrontacji pośredniej, tj. konfrontacji pomiędzy zapisem zeznań jednej osoby a osobą drugą, jest niedopuszczalna. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 7 kwietnia 1981 r. nie można poprzestać na odczytaniu zeznań lub wyjaśnień osób, pomiędzy którymi zachodzą sprzeczności albowiem w takim wypadku należy przeprowadzić właśnie konfrontację (Rw 96/81, OSNKW 1981, nr 7–8, poz. 43). Wątpić należy jednak również w sensowność konfrontacji pośredniej albowiem konfrontacja powinna utrudniać złożenie zeznań niezgodnie z prawdą poprzez konieczność wypowiedzenia nieprawdziwych słów w obecności osoby twierdzącej przeciwnie. Obecność drugiej osoby ma w założeniu onieśmielać kłamcę. Tego elementu niewątpliwie brak podczas mechanicznego odczytywania zeznań lub wyjaśnień drugiej osoby pod jej nieobecność.

Przepisy dotyczące konfrontacji odnoszą się do osób przesłuchiwanych. Najczęściej będą to świadkowie oraz podejrzany lub oskarżony. Dopuszczalne jest jednakże również konfrontowanie biegłych, a także tłumaczy czy specjalistów. Na przesłuchanie osób, które brały udział w wydaniu opinii zezwala art. 200 § 3 k.p.k. i osoby te wówczas zostaną przesłuchane w charakterze biegłych. Natomiast osoby, które uczestniczyły tylko w badaniach będą mogły zostać przesłuchane w charakterze świadków, co dodatkowo znajduje oparcie w art. 206 § 2 k.p.k., stosownie do którego, w razie potrzeby, można przesłuchać specjalistów w charakterze świadków.

Konfrontowanie świadków ze świadkami oraz z podejrzanym/oskarżonym, a także dwóch podejrzanych/oskarżonych ze sobą, nie budzi większych kontrowersji. W praktyce zdarza się także, iż organ procesowy podejmuje czynność konfrontowania dwóch biegłych, których opinie są sprzeczne ze sobą. Natomiast wydaje się problematyczne dopuszczenie możliwości przeprowadzenia konfrontacji pomiędzy podejrzanym/oskarżonym (czy świadkiem) a biegłym, albowiem biegły nie odtwarza określonych zjawisk z przeszłości oceniając je i wydając o nich opinię. Czynność taka jest w piśmiennictwie dopuszczalna (zob. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 172, CH Beck 2011). Uznać należy, że taka konfrontacja będzie możliwa jedynie w zakresie w jakim dotyczy faktów, na podstawie których opinię wydawał biegły (np. sprzeczności wynikające z twierdzenia biegłego, że czynność polegająca na zbadaniu obrażeń ciała umiejscowionych na nodze oskarżonego miała miejsce, podczas gdy oskarżony twierdzi, że takiego badania nie przeprowadzano). Natomiast za niezgodną z celem czynności należy uznać konfrontację między biegłym a oskarżonym co do wniosków wyciągniętych przez biegłego (np. co do stwierdzonego charakteru obrażeń i mechanizmu ich powstania).

Przepis stanowi, że osoby, których zeznania (wyjaśnienia, opinie) są sprzeczne ze sobą, mogą być ze sobą konfrontowane. Oznacza to, że organ przesłuchujący ma jedynie takie uprawnienie, a nie obowiązek (zob. wyrok SN z dnia 1 kwietnia 2004 r., III KK 198/03, LEX nr 109498, postanowienie SN z dnia 29 maja 2008 r., V KK 99/08, LEX nr 435313). Aczkolwiek przyjmuje się jednocześnie, że powinno przeprowadzić się konfrontację wówczas, gdy może się to przyczynić do prawidłowego ustalenia stanu faktycznego (zob. wyrok SN z dnia 27 lutego 2001 r., III KKN 484/99, LEX nr 48854). To oznacza, że nie każda nieścisłość czy sprzeczność w zeznaniach wymaga konfrontacji. Konfrontacją w szczególności nie jest wypowiedzenie się oskarżonego o zeznaniach świadków (bądź wyjaśnieniach współoskarżonych) w ich obecności (zob. wyrok SN z dnia 8 listopada 1996 r., II KKN 110/96, Prok. i Pr. wkł. 1997, nr 5, s. 9).