Przybysz Piotr, Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych i będących przedmiotem obrotu zorganizowanego

Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych i będących przedmiotem obrotu zorganizowanego

Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych i będących przedmiotem obrotu zorganizowanego (art. 93 u.p.e.a.) jest stosunkowo efektywnym i nieskomplikowanym środkiem egzekucyjnym. Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia instrumentów finansowych poprzez przesłanie podmiotowi prowadzącemu rachunki zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu praw z instrumentów finansowych oraz wierzytelności z rachunku pieniężnego zobowiązanego do wysokości dochodzonych należności.

Zawiadomienie o zajęciu jest doręczane na zasadach określonych w art. 17c u.p.e.a. Może być ono również doręczone przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego albo z użyciem środków komunikacji elektronicznej (art. 67 § 1a u.p.e.a.). W sprawie sposobów doręczenia zawiadomienia o zajęciu i innych pism w ramach stosowanego środka egzekucyjnego zob. Zasady doręczania pism przez organ egzekucyjny.

Realizacja zajęcia następuje w pierwszej kolejności poprzez przekazanie organowi egzekucyjnemu przez podmiot prowadzący rachunki środków zgromadzonych na rachunku pieniężnym. Jeżeli przekazana kwota nie wystarcza na pokrycie dochodzonych należności, to organ egzekucyjny wystawia zlecenie sprzedaży instrumentów finansowych. Pierwsze zlecenie jest wystawiane na podstawie informacji zobowiązanego o cenie oraz kolejności sprzedaży instrumentów finansowych. Następne zlecenia są wystawiane przez organ egzekucyjny, który winien kierować się następującymi regułami:

– wyznaczona cena ma umożliwiać realizację zlecenia w obrocie zorganizowanym (art. 93 § 7 u.p.e.a.);

– zakres i kolejność sprzedaży instrumentów finansowych są ustalane na podstawie notowań z dnia poprzedzającego dzień zlecenia ich sprzedaży w obrocie zorganizowanym (art. 93 § 8 u.p.e.a.);

– w pierwszej kolejności sprzedaży podlegają instrumenty finansowe, których ceny w dniu poprzedzającym dzień zlecenia sprzedaży zapewniały najwyższy dochód lub najniższą stratę liczoną w stosunku do wartości nominalnej tych instrumentów (art. 93 § 9 u.p.e.a.).

Instrumentami finansowymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 89 ze zm.) są:

1) papiery wartościowe;

2) niebędące papierami wartościowymi:

a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,

b) instrumenty rynku pieniężnego,

c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, z wyłączeniem instrumentów pochodnych, o których mowa w art. 10 rozporządzenia Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy (Dz.U.UE.L.2017.87.1 z 31.03.2017),

d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,

e) opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, pod warunkiem że są dopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi, z wyłączeniem produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego na OTF, które muszą być wykonywane przez dostawę,

f) niedopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, a które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

g) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,

h) kontrakty na różnicę,

i) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także instrumenty pochodne, o których mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/565, i inne, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

j) uprawnienia do emisji.

Zajęcie papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych następuje przez odbiór dokumentu, którego posiadanie jest koniecznym warunkiem wykonywania prawa z tych papierów. Realizacja zajęcia następuje przez przekazanie zajętych papierów wartościowych do sprzedaży podmiotowi posiadającemu zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na podejmowanie czynności związanych z obrotem takimi papierami. Jeżeli nie ma takiego podmiotu lub gdy sprzedaż w tym trybie wiązałaby się z poniesieniem zbyt dużych kosztów, to sprzedaje się je w trybie właściwym dla sprzedaży ruchomości (art. 95 § 2 u.p.e.a.).