Przybysz Piotr, Czynności wierzyciela poprzedzające złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego

Czynności wierzyciela poprzedzające złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego

Wierzyciel powinien czuwać nad wykonywaniem obowiązków administracyjnych, mieszczących się w zakresie jego właściwości rzeczowej. W przypadku stwierdzenia, że konkretny zobowiązany uchyla się od wykonania ciążącego na nim obowiązku, wierzyciel powinien podjąć działania, w wyniku których dojdzie albo do dobrowolnego wykonania obowiązku, albo do wyegzekwowania tego obowiązku.

Jeżeli zobowiązany będący przedsiębiorcą zmarł przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego oraz istnieje zarządca przedsiębiorstwa w spadku (w sprawie pojęcia zarządcy przedsiębiorstwa w spadku zob. art. 1a pkt 19a u.p.e.a.), to wierzyciel obowiązków związanych z tym przedsiębiorstwem (podlegających egzekucji administracyjnej) powinien dokonać oceny gotowości zarządcy przedsiębiorstwa w spadku do dobrowolnego wykonania tych obowiązków i podejmować stosowne działania wobec zarządcy przedsiębiorstwa w spadku (art. 6a u.p.e.a.).

Wierzyciel może nie podejmować czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, jeżeli łączna wysokość należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie i kosztów upomnienia nie przekracza dziesięciokrotności kosztów upomnienia. Nie może on jednak odstąpić od tych czynności, jeżeli okres do upływu terminu przedawnienia należności pieniężnej jest krótszy niż 6 miesięcy (art. 6 § 1 u.p.e.a.). Zwolnienie z obowiązku podejmowania tych czynności nie wyłącza możności podejmowania działań informacyjnych wobec zobowiązanego.

Przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji określających czynności wierzyciela poprzedzające złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie stosuje się w sprawach, w których państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo trzecie wystąpiło o udzielenie pomocy w egzekucji należności pieniężnej. Prawo państwa występującego o udzielenie pomocy określa działania, jakie organy tego państwa podejmują wobec zobowiązanego przed wystąpieniem do Rzeczypospolitej Polskiej o udzielenie pomocy.

Wierzyciel powinien czuwać nad tym, aby były wykonywane w terminie obowiązki nakładane na podmioty administrowane. Powinien on podjąć działania, w wyniku których dojdzie do zastosowania środków egzekucyjnych, jeżeli stwierdzi, że zobowiązany uchyla się od wykonania obowiązku.

Przez uchylanie się przez zobowiązanego od wykonania obowiązku można rozumieć dwojakiego rodzaju sytuacje. Po pierwsze, zobowiązany uchyla się od wykonania obowiązku, jeżeli obowiązek stał się wymagalny, a zobowiązany nie podjął działań w celu jego wykonania. Wierzyciel powinien zatem podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych bezzwłocznie po upływie terminu wykonania obowiązku, wynikającego z decyzji lub z przepisu prawa (zob. np. wyrok NSA z 7.12.2016 r., II FSK 3197/14, LEX nr 2175724). Po drugie, na wierzycielu spoczywa obowiązek ustalenia, że zobowiązany uchyla się od obowiązku, tj. świadomie podejmuje działania lub odstępuje od określonych działań, zamierzając w ten sposób doprowadzić do stanu niewykonywania obowiązku. Określenie „uchyla się” wskazuje więc na to, że przesłanką podjęcia przez wierzyciela czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych jest nie tylko stwierdzenie niewykonania obowiązku, ale przede wszystkim stwierdzenie, że zobowiązany nie ma zamiaru przystąpić do wykonania obowiązku. Stan niewykonania obowiązku ma być zatem „zawiniony” przez zobowiązanego (zob. wyrok NSA z 10.06.2014 r., II FSK 1705/12, LEX nr 1518893). Podjęcie przez zobowiązanego działań przygotowawczych do wykonania obowiązku świadczy o tym, że nie uchyla się on od wykonania obowiązku.

Jeżeli zobowiązany złoży wniosek o umorzenie lub rozłożenie na raty zaległości albo o odroczenie terminu płatności zobowiązania, to wierzyciel może podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych, jeżeli wniosek zobowiązanego o udzielenie ulgi ma na celu wyłącznie odwleczenie momentu wszczęcia egzekucji. Nie ma podstaw do twierdzenia, że składanie przez zobowiązanego wniosków zmierzających do uzyskania ulgi prowadzi do konieczności każdorazowego odczekania do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie takiego wniosku, i to niezależnie od tego, ile razy taki wniosek zostanie złożony (por. wyrok NSA z 9.03.2016 r., II FSK 259/14, LEX nr 2005372).

Państwowa Inspekcja Pracy jako uprawniona do żądania wykonania, w drodze egzekucji administracyjnej, obowiązków, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 lit. g oraz i (art. 5 § 2a u.p.e.a.), podejmuje działania na wniosek właściwego organu innego państwa członkowskiego, który zwraca się o egzekucję administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej w związku z naruszeniem przepisów dotyczących delegowania pracownika z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (zob. ustawa z 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług – Dz.U. z 2016 r., poz. 868).

Jeżeli zobowiązany będący przedsiębiorcą zmarł przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego oraz istnieje zarządca przedsiębiorstwa w spadku, to wierzyciel obowiązków związanych z tym przedsiębiorstwem (podlegających egzekucji administracyjnej) powinien dokonać oceny gotowości zarządcy przedsiębiorstwa w spadku do dobrowolnego wykonania tych obowiązków i podejmować stosowne działania wobec zarządcy przedsiębiorstwa w spadku (art. 6a u.p.e.a.). W sprawie pojęcia zarządcy przedsiębiorstwa w spadku zob. art. 1a pkt 19a u.p.e.a.

Rola wierzyciela nie jest przypisana temu podmiotowi, który był przeciwną wobec zobowiązanego stroną stosunku prawnego, w ramach którego został nałożony obowiązek mający być przedmiotem egzekucji. Ten, kto uważa się za wierzyciela, musi wywieść z przepisów prawa, że w konkretnym przypadku może wystąpić jako wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Podmiot taki przed podjęciem działań związanych z faktem uchylania się przez zobowiązanego od wykonania obowiązku musi zatem ustalić, że jest on uprawniony do działania w charakterze wierzyciela.