Ambroziewicz Maciej, BHP przy umowach cywilnoprawnych

BHP przy umowach cywilnoprawnych

Przepisy prawa pracy, w tym bhp, co do zasady mają zastosowanie wobec pracowników, a więc zgodnie z art. 2 k.p., osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Nie oznacza to jednak, że wobec innych pracujących można całkowicie je ignorować, bowiem zgodnie z art. 304 § 1 k.p., pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę działalność gospodarczą na własny rachunek. Należy wskazać, iż przepisy nie rozstrzygają, w jaki sposób ten obowiązek ma być zrealizowany. Jeżeli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy - to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną, poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp. Wówczas osoba ta ma na podstawie art. 211 k.p. obowiązek odbyć szkolenie i poddać się badaniom lekarskim.

Zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych jest formą zatrudnienia osób fizycznych na podstawie umów innych niż umowa o pracę. Wśród najczęściej spotykanych należy wskazać na umowę zlecenia, umowę o dzieło czy też kontrakt menedżerski. Takie rozwiązanie jest o tyle korzystniejsze dla przedsiębiorców, że generuje mniejsze koszty dla zakładu pracy, niż zatrudnianie w ramach tradycyjnego etatu.

Umowa zlecenia, uregulowana w Księdze Trzeciej (art. 734–751) k.c., to jedna z najatrakcyjniejszych dla pracodawców form zatrudnienia, bowiem zgodnie z art. 353¹ k.c., umożliwia stronom tej umowy ułożenie stosunku prawnego według swego uznania, jedynie pod warunkiem, że jego treść lub cel nie sprzeciwiają się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z uwagi na fakt, że do tej umowy nie mają zastosowania przepisy k.p., osobie wykonującej zlecenie przysługują tylko takie prawa, jakie bezpośrednio wynikają z treści umowy. Umowa łącząca strony umowy może określać wszystkie kwestie dotyczące bhp. Jeśli obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie będzie zrealizowany właściwie, to podmiotem odpowiedzialnym będzie zleceniodawca.