Kremens Karolina, Badanie wymogów formalnych pisma procesowego

Badanie wymogów formalnych pisma procesowego

Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, która weszła w życie w dniu 1 lipca 2015 r. nieznacznie zmodyfikowała procedurę badania wymogów formalnych pisma procesowego. W związku z rozszerzaniem kompetencji referendarzy sądowych w postępowaniu karnym, wprowadziła możliwość wydawania decyzji w toku badania wymogów formalnych pisma także przez referendarzy sądowych właśnie. Dotychczas uprawnienie to w postępowaniu przed sądem przysługiwało wyłącznie przewodniczącemu składu orzekającego, ew. prezesowi sądu, przewodniczącemu wydziału lub upoważnionemu sędziemu. Kolejna nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, która weszła w życie w dniu 15 kwietnia 2016 r. nie wprowadziła żadnych dodatkowych zmian w zakresie omawianej procedury.

Prawo składania pism procesowych ustawa przyznaje stronom postępowania. Przykładem takiego pisma procesowego może być wniosek dowodowy. Również inne osoby niż strony uprawnione do wzięcia udziału w czynności procesowej mogą składać wnioski i inne oświadczenia, np. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa składane przez osobę inną niż pokrzywdzony albo osoba przybrana do udziału w czynności przeszukania (zob. art. 224 § 2 k.p.k.)

Ustawa dopuszcza możliwość ustnego składania oświadczeń i wniosków przez strony i inne osoby. Wówczas treść takiego oświadczenia lub wniosku utrwalana jest w protokole. Natomiast zasada ta nie obejmuje wszystkich wniosków, albowiem niektóre mogą być złożone wyłącznie w formie pisemnej, np. akt oskarżenia (zob. art. 332-333 k.p.k.).

Wymogi formalne każdego pisma procesowego zostały jasno określone w kodeksie postępowania karnego. Pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy,

2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,

3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,

4) datę i podpis składającego pismo (lub podpis upoważnionej przez składającego osoby, wraz ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu).

Przepisy szczególne mogą przewidywać rozszerzenie lub modyfikację powyższych wymogów formalnych pisma procesowego. Przykładami są m.in.: subsydiarny akt oskarżenia (art. 55 § 2 k.p.k.), publiczny akt oskarżenia (art. 332 § 1 k.p.k.), wniosek o warunkowe umorzenie postępowania (art. 336 § 1 k.p.k.), kasacja (art. 526 § 1 k.p.k.).

Ważnym wymogiem wielu pism procesowych jest przymus adwokacko-radcowski, tj. obowiązek sporządzenia i podpisania pisma procesowego przez adwokata lub radcę prawnego. W szczególności chodzi o subsydiarny akt oskarżenia, apelację od wyroku sądu okręgowego czy kasację.

Zasadą jest, iż pismo wniesione prawidłowo wywołuje skutki prawne związane z jego treścią. O tym, czego dotyczy złożone pismo nie decyduje jego oznaczenie (tzn. wskazanie w tytule, że jest to wniosek dowodowy czy zażalenie), lecz treść pisma. Niewłaściwe oznaczenie pisma nie powoduje negatywnych konsekwencji dla wnoszącego pismo, tzn. nie pozbawia czynności znaczenia prawnego. Np. apelacja błędnie zatytułowana jako zażalenie ale wniesiona prawidłowo jeżeli chodzi o termin i wymogi formalne apelacji w dalszym ciągu będzie rozpatrywana jako apelacja, jeżeli z jej treści wynikać będzie, iż jest to apelacja. Zob. m.in. postanowienie SN z dnia 1 września 1982 r., V KRN 276/82, OSNPG 1983, nr 2, poz. 21 oraz uchwałę SN z dnia 20 listopada 1991 r., I KZP 19/91, OSNKW 1992, nr 3–4, poz. 21.

Pismo uznane za skuteczne pod względem formalnym może zostać rozpatrzone merytorycznie.