Grzegorczyk Tomasz, Badanie warunków formalnych wniosku o wznowienie postępowania

Badanie warunków formalnych wniosku o wznowienie postępowania

Badanie warunków formalnych wniosku o wznowienie postępowania dokonywane jest przez prezesa sądu i poprzedza merytoryczne rozstrzygnięcie owego wniosku. Po przeprowadzeniu kontroli prezes sądu wydaje zarządzenie o przyjęciu wniosku o wznowienie, odmawia jego przyjęcia bądź wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku.

Podstawą wznowienia postępowania na wniosek strony mogą być tylko przyczyny wskazane w art. 540–540b k.p.k. Postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli:

1. W związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia.

2. Po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody wskazujące na to, że:

a) skazany nie popełnił czynu albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze,

b) skazano go za przestępstwo zagrożone karą surowszą albo nie uwzględniono okoliczności zobowiązujących do nadzwyczajnego złagodzenia kary albo też błędnie przyjęto okoliczności wpływające na nadzwyczajne obostrzenie kary,

c) sąd umorzył lub warunkowo umorzył postępowanie karne, błędnie przyjmując popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu (art. 540 § 1 k.p.k.).

3. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie (art. 540 § 2 k.p.k.).

4. Potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez RP (art. 540 § 3 k.p.k.).

5. Skazany, do którego zastosowano przepis art. 60 § 3 lub 4 k.k. lub art. 36 § 3 k.k.s., nie potwierdził w postępowaniu karnym ujawnionych przez siebie informacji (art. 540a § 1 k.p.k.).

6. Zachodzi okoliczność określona w art. 11 § 3 k.p.k. (art. 540a § 2 k.p.k.).

7. Na wniosek oskarżonego, który dowiedział się o zapadłym wobec niego orzeczeniu, jeżeli sprawę rozpoznano pod nieobecność oskarżonego, któremu nie doręczono zawiadomienia o terminie posiedzenia lub rozprawy albo doręczono je w inny sposób niż osobiście, gdy wykaże on, że nie wiedział o terminie oraz o możliwości wydania orzeczenia pod jego nieobecność (art. 540b § 1 k.p.k.).

Wznowienie postępowania w oparciu o podstawę propter falsa (art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k.) może nastąpić na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, wszystkie pozostałe przyczyny wznowienia postępowania działają na korzyść oskarżonego z wyjątkiem okoliczności wymienionych w art. 540a k.p.k. Podstawy wznowieniowe mają charakter bezterminowy z wyjątkiem powodów wskazanych w art. 540b k.p.k., gdzie wznowienie może nastąpić w terminie zawitym miesiąca od dnia, w którym oskarżony dowiedział się o zapadłym wobec niego orzeczeniu. Powodem wznowienia postępowania z urzędu mogą być tylko bezwzględne przyczyny odwoławcze - art. 542 § 3 k.p.k.

Podmiotem uprawnionym do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania jest jedynie podmiot, który w prawomocnie zakończonym postępowaniu był stroną procesu, z tym że w razie jego śmierci wniosek o wznowienie postępowania na jego korzyść może złożyć osoba najbliższa dla zmarłego (art. 115 § 11 k.k.). Wniosku o wznowienie postępowania nie może złożyć  pokrzywdzony, jeśli nie występował w procesie w charakterze strony. Uprawnienie takie natomiast posiada nieprokuratorski oskarżyciel publiczny, o ile działa on w tej roli przez całe postępowanie, aż do jego prawomocnego zakończenia.

Wniosek o wznowienie postępowania musi odpowiadać rygorom pisma procesowego, wskazywać podstawę wznowieniową, przewidzianą w art. 540 k.p.k., art. 540a k.p.k. lub art. 540b k.p.k. i przytaczać okoliczności uzasadniające jej istnienie.

Jeżeli wniosek nie pochodzi od prokuratora, musi być sporządzony i podpisany przez obrońcę lub pełnomocnika. Strona występująca z wnioskiem o wznowienie postępowania musi mieć gravamen w tym zakresie, jedynie oskarżyciel publiczny może wystąpić z wnioskiem także na korzyść oskarżonego. W orzecznictwie przyjmuje się, że prokurator może wystąpić z tym wnioskiem, jeżeli działał w procesie w roli oskarżyciela, jednak w wypadku wznowienia w postępowaniu prywatnoskargowym, jego wniosek jako wyrażający wolę wstąpienia do procesu jest możliwy, ale z zasady tylko po stronie oskarżenia (postanowienie SN z dnia 11 października 1973 r., V KO 21/73, OSNPG 1974, nr 1, poz. 13).

Jeżeli wniosek o wznowienie postępowania jest ograniczony wyłącznie do orzeczenia o roszczeniach majątkowych wynikających z przestępstwa, wówczas wznowienie postępowania może nastąpić tylko przez sąd właściwy do orzekania w sprawach cywilnych.