Grzegorczyk Tomasz, Badanie możliwości wznowienia postępowania z urzędu

Badanie możliwości wznowienia postępowania z urzędu

Wznowienie postępowania może nastąpić na wniosek strony lub z urzędu.

Wznowienie z urzędu następuje tylko w jednym przypadku, a mianowicie w razie ujawnienia się jednego z uchybień przewidzianych w art. 439 § 1 k.p.k., czyli:

1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40 k.p.k.,

2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,

3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,

5) orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,

6) orzeczenie zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,

7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,

8) orzeczenie zostało wydane pomimo tego, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,

9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8–11 k.p.k.,

10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 k.p.k. lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.

Powołanie się przez stronę we wniosku o wznowienie postępowania na przyczyny przewidziane w art. 439 § 1 k.p.k., może co najwyżej stanowić impuls do wznowienia postępowania z urzędu, natomiast nie może stanowić podstawy do wszczęcia postępowania z inicjatywy strony.

Wznowienie postępowania z urzędu wchodzi w rachubę, gdy powody wskazane w art. 439 § 1 k.p.k. nie były przedmiotem rozpoznania w trybie kasacji. W tym zakresie w doktrynie procesu karnego wyrażane są dwa poglądy. Pierwszy zakłada, że sam fakt rozpoznania kasacji rodzi swoiste domniemanie, iż sprawa została rozpoznana przez SN również z punktu widzenia uchybień przewidzianych w art. 439 k.p.k. (P. Hofmański (red.), E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do artykułów 468–682, Warszawa 2012 r., t. III, s. 418–419; postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 11 lutego 2010 r., II AKo 185/09, OSA we Wrocławiu 2010, nr 2, poz. 174).

Drugi pogląd, do którego należy się przychylić, przyjmuje, że warunek przewidziany w art. 542 § 3 k.p.k. jest spełniony, jeżeli z akt postępowania wyraźnie wynika, że okoliczności przewidziane w art. 439 § 1 k.p.k. były przedmiotem analizy przez SN, a nie okoliczność, iż uprzednio sprawa była przedmiotem rozpoznania przez SN w trybie kasacji (T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008, s. 1148; postanowienie SN z dnia 21 kwietnia 2005 r., II KO 59/04, OSNKW 2005, nr 6, poz. 56 ).