Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności zażalenia przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - zażalenie wniesione osobiście

Badanie dopuszczalności zażalenia przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne - zażalenie wniesione osobiście

Stosownie do art. 19 ust. 3 pkt 2 u.k.s.c. od zażalenia pobiera się piątą część opłaty sądowej należnej od pozwu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. W myśl art. 373 § 1 k.p.c., który znajduje odpowiednie zastosowanie w postępowaniu zażaleniowym na podstawie art. 397 § 3 k.p.c., kontrolując dopuszczalność zażalenia sąd drugiej instancji obowiązany jest sprawdzić m.in. czy należna od zażalenia opłata sądowa została uiszczona. Na podstawie art. 397 § 1¹ oraz art. 130 § 1 k.p.c., który stosuje się odpowiednio w postępowaniu zażaleniowym na podstawie art. 391 § 1 w zw. z  art. 397 § 3 k.p.c., jeżeli od zażalenia nie uiszczono należnej opłaty sądowej, przewodniczący wzywa skarżącego do opłacenia zażalenia w wyznaczonym terminie, pod rygorem odrzucenia zażalenia. Ponieważ w art. 397 § 1¹ k.p.c. mowa jest o terminie wyznaczonym, a nie o terminie tygodniowym, tak jak w art. 130 § 1 k.p.c., przyjmuje się, że termin do uiszczenia brakującej opłaty od zażalenia jest terminem sądowym i może podlegać przedłużeniu (art. 166 w zw. z art. 164 k.p.c.). Zażalenie ulega odrzuceniu w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu, liczonego od dnia doręczenia wezwania. Od dnia 28 września 2023 r. podstawę prawną odrzucenia przez sąd drugiej instancji zażalenia, którego braków fiskalnych strona nie usunęła w wyznaczonym terminie stanowi art. 397 § 1¹ k.p.c. (dotychczas był to art. 373 § 1 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c.).

Od dnia 7 listopada 2019 r. wyłącznie sąd drugiej instancji uprawniony jest do dokonywania kontroli dopuszczalności zażalenia wniesionego na podstawie art. 394 § 1 k.p.c., gdy chodzi o wymagania fiskalne, a w konsekwencji do podejmowania czynności mających na celu usunięcie przez skarżącego braków zażalenia w tym zakresie. Sąd drugiej instancji nie może w tym celu przekazać akt sprawy sądowi pierwszej instancji.

Powyższe reguły dotyczą także zaskarżania zażaleniem zarządzeń przewodniczącego (art. 398 k.p.c.).

Czynności związane z kontrolą dopuszczalności zażalenia przed sądem drugiej instancji wykonywane są przez przewodniczącego, za wyjątkiem odrzucenia zażalenia, co wymaga wydania postanowienia przez sąd. W myśl art. 373 § 2 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. czynności przewodniczącego związane z nadaniem biegu zażaleniu może wykonywać referendarz sądowy.

Przypadki zwolnienia z mocy ustawy od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, w tym m.in. opłat sądowych, określa art. 96 u.k.s.c. Obowiązek uiszczania opłaty sądowej od zażalenia nie zachodzi także w przypadkach przewidzianych w art. 94 oraz art. 95 ust. 2 pkt 1 (zażalenie na postanowienie sądu, którego przedmiotem jest odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie), ust. 2 pkt 2 (zażalenie na postanowienie sądu dotyczące wysokości opłaty albo wysokości wydatków), ust. 3 (zażalenie nieletniego w postępowaniu w sprawach nieletnich) i ust. 4 (zażalenie w elektronicznym postępowaniu upominawczym) u.k.s.c.