Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności zażalenia do Sądu Najwyższego przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jego wniesienia

Badanie dopuszczalności zażalenia do Sądu Najwyższego przed sądem drugiej instancji ze względu na zachowanie terminu do jego wniesienia

W myśl art. 370 k.p.c., który na podstawie art. 394¹ § 3 w zw. z art. 398²¹ k.p.c. znajduje odpowiednie zastosowanie w postępowaniu na skutek zażalenia do Sądu Najwyższego, sąd drugiej instancji w ramach postępowania międzyinstancyjnego obowiązany jest sprawdzić m.in. zachowanie przez skarżącego terminu do wniesienia zażalenia. Zgodnie z art. 394 § 2 w zw. z art. 394¹ § 3 k.p.c. jest to termin tygodniowy, liczony od dnia doręczenia skarżącemu orzeczenia wraz z uzasadnieniem, co w przypadku orzeczenia wydanego na posiedzeniu niejawnym odbywa się z urzędu, a w przypadku orzeczenia ogłoszonego na posiedzeniu jawnym - jedynie na wniosek zgłoszony w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia orzeczenia, za wyjątkiem sytuacji, gdy strona działa bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego i na skutek pozbawienia wolności nie jest obecna przy ogłoszeniu orzeczenia, kiedy to doręczenie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem następuje na wniosek zgłoszony w terminie tygodniowym od dnia doręczenia odpisu sentencji orzeczenia (art. 387 § 3 w zw. z art. 398²¹ i art. 394¹ § 3 k.p.c.).

Jeśli chodzi o orzeczenia ogłaszane na posiedzeniu jawnym, to doręczenie skarżącemu odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem nie jest warunkiem koniecznym wniesienia zażalenia. W art. 394 § 2 k.p.c. początek biegu tygodniowego terminu do wniesienia zażalenia powiązano bowiem także z dniem ogłoszenia orzeczenia. Odpowiednie stosowanie tego przepisu w myśl art. 394 § 2 k.p.c. w postępowaniu na skutek zażalenia do Sądu Najwyższego oznacza dopuszczalność wniesienia zażalenia zanim jeszcze uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia zostanie sporządzone. W celu zaskarżenia zażaleniem do Sądu Najwyższego orzeczenia ogłoszonego na posiedzeniu jawnym (wchodzi tutaj w rachubę przede wszystkim wyrok sądu drugiej instancji uchylający wyrok sądu pierwszej instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania oraz postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawie, o którym mowa w art. 394¹ § 2 k.p.c.) można zatem w terminie tygodniowym albo wnieść zażalenie, albo wniosek o doręczenie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Wybór tej pierwszej drogi będzie z reguły niepożądany, bowiem wnosząc zażalenie, skarżący nie będzie miał możliwości zapoznania się z całością argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, a następnie może być zmuszony do uzupełnienia zażalenia.

Uchybiony przez stronę termin do wniesienia zażalenia może zostać przywrócony, jeśli spełnione zostaną warunki przewidziane w art. 168 i nast. k.p.c. Jeśli zgodnie z art. 169 § 3 k.p.c. zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia połączone zostanie z wniesieniem zażalenia, a wniosek o przywrócenie do wniesienia terminu zostanie zwrócony z innej przyczyny, odrzucony albo oddalony, wówczas zajdzie konieczność odrzucenia wniesionego zażalenia (pierwszego lub kolejnego), gdyż jego procesowy byt jest niezależny od wniosku o przywrócenie terminu.

Brak wymaganego pouczenia albo błędne pouczenie strony działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego o terminie wniesienia zażalenia nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu tego terminu, a jedynie stanowić może podstawę jego przywrócenia (por. uchwała SN z dnia 22 listopada 2011 r., III CZP 38/11, OSNC 2012, nr 5, poz. 56, LEX nr 1027055).

Czynności związane z kontrolą dopuszczalności zażalenia przed sądem drugiej instancji wykonywane są przez przewodniczącego, za wyjątkiem odrzucenia zażalenia, co wymaga wydania postanowienia przez sąd.