Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względów przedmiotowych

Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względów przedmiotowych

W myśl art. 424⁸ § 1 k.p.c. w ramach kontroli dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sąd Najwyższy ustala m.in., czy zaskarżone orzeczenie w ogóle podlega zaskarżeniu skargą oraz czy jest prawomocne (kontrola dopuszczalności „z innych przyczyn”).

Na podstawie art. 424⁸ § 2 k.p.c. skarga podlega odrzuceniu, jeżeli zmiana zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych była lub jest możliwa albo jeżeli nie zachodzi wyjątek, o którym mowa w art. 424¹ § 2 k.p.c. Jeśli natomiast skarżący nie podjął nawet próby wykazania tych przesłanek dopuszczalności skargi, podlega ona odrzuceniu na podstawie art. 424⁸ § 1 k.p.c. ze względu na brak elementu konstrukcyjnego przewidzianego w art. 424⁵ § 1 pkt 5 k.p.c.

W art. 424⁸ k.p.c. nie przewidziano odrzucenia skargi ze względu na nieuprawdopodobnienie szkody spowodowanej wydaniem zaskarżonego wyroku. Natomiast na podstawie art. 424⁸ § 1 w zw. z art. 424⁵ § 1 pkt 4 k.p.c. odrzucenie skargi następuje, jeśli skarga nie zawiera uprawdopodobnienia wyrządzenia takiej szkody. Pojawia się więc wątpliwość, czy podanie w skardze wyodrębnionego wywodu zmierzającego do uprawdopodobnienia takiej szkody, tyle że nietrafnego, usprawiedliwia odrzucenie skargi, czy odmowę przyjęcia jej do rozpoznania ze względu na oczywistą bezzasadność (art. 424⁹ k.p.c.), względnie oddalenie, jeśli bezzasadność skargi nie jest oczywista. Za pierwszym stanowiskiem opowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 stycznia 2006 r., II CNP 13/05, OSNC 2006, nr 6, poz. 110, za drugim, które jest bardziej przekonywające - w wyroku z dnia 25 maja 2007 r., I CNP 17/07, LEX nr 286765 (por. T. Wiśniewski (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), komentarz do art. 424⁸).

W judykaturze Sądu Najwyższego przeważa pogląd, w myśl którego odrzucenie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jako niedopuszczalnej nie stoi na przeszkodzie ponownemu wniesieniu skargi od tego samego orzeczenia przez tę samą stronę, o ile termin do wniesienia skargi zostanie zachowany (por. postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2006 r., III CNP 22/05, OSNC 2006, nr 6, poz. 111; postanowienie SN z dnia 30 października 2006 r., IV CNP 94/06, LEX nr 1096154; postanowienie SN z dnia 10 sierpnia 2007 r., IV CNP 95/07, LEX nr 897813; postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2006 r., III CNP 26/05, LEX nr 568001). Pogląd przeciwny jest odosobniony (por. postanowienie SN z dnia 24 czerwca 2008 r., II CNP 55/08, LEX nr 786583).

W obecnym stanie prawnym skarga przysługuje wyłącznie od wyroków (postanowień co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym) kończących postępowanie w sprawie.

Nie przysługuje natomiast od kończących postępowanie w sprawie postanowień o odrzuceniu pozwu albo o umorzeniu postępowania kończących postępowania wpadkowe (np. w przedmiocie kosztów postępowania, zabezpieczenia powództwa, rygoru natychmiastowej wykonalności), postanowień wydanych w postępowaniu egzekucyjnym (art. 767⁴ § 3 k.p.c.) oraz w postępowaniu upadłościowym i naprawczym (art. 33 ust. 3 i art. 223 ust. 2 pr.u.i.n.).

Zaskarżyć skargą nie można orzeczeń Sądu Najwyższego (art. 424^1a § 1 k.p.c.), nawet gdy wyrok Sądu Najwyższego wydany został po przejęciu sprawy do rozpoznania na podstawie art. 390 § 1 k.p.c.

W myśl art. 424^1b k.p.c. jeśli przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, od którego skarga nie przysługuje, wyrządzona została szkoda, jej naprawienia można żądać bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych - wówczas traci możliwość uzyskania odszkodowania.