Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed Sądem Najwyższym ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia

Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed Sądem Najwyższym ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia

Na podstawie art. 424⁸ § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu.

Zgodnie z art. 424⁶ § 1 k.p.c. termin do wniesienia skargi zarówno przez stronę (ewentualnie jej ogólnego następcę prawnego), jak i przez Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka wynosi dwa lata, licząc od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego wyroku.

Na bieg terminu nie wpływa doręczenie stronie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem.

Na podstawie art. 112 zd. pierwsze k.c. w zw. z art. 165 § 1 k.p.c. dwuletni termin do wniesienia skargi kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada dniowi uprawomocnienia się wyroku, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.

Dwuletni termin do wniesienia skargi zostaje zachowany, jeśli przed jego upływem skarga wpłynie do sądu drugiej instancji, a w przypadku wniesienia jej drogą pocztową (art. 165 § 2 k.p.c.) - jeśli przed jego upływem zostanie nadana na adres sądu drugiej instancji.

Artykuł 369 § 3 k.p.c. nie znajduje odpowiedniego zastosowania w postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Oznacza to, że w przypadku wniesienia skargi bezpośrednio do Sądu Najwyższego termin zostanie zachowany tylko wtedy, gdy Sąd Najwyższy prześle skargę właściwemu sądowi drugiej instancji celem nadania jej dalszego biegu i przed upływem terminu wpłynie ona do sądu drugiej instancji.

Termin do wniesienia skargi jest nie tylko terminem procesowym, ale także materialnoprawnym (termin zawity), stąd nie podlega przywróceniu na podstawie art. 168 i n. k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 15 czerwca 2007 r., I CNP 28/07, OSNC 2008, nr 3, poz. 61). Ewentualny wniosek o jego przywrócenie podlega więc odrzuceniu jako niedopuszczalny.

W postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku nie znajdują odpowiedniego zastosowania art. 124 § 3 i 4 k.p.c. Stąd wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego celem udzielenia stronie pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu ze skargi zgłoszony przed upływem terminu do wniesienia skargi nie przerywa biegu tego terminu, a uwzględnienie wniosku zgłoszonego przed upływem terminu nie sprawi, że termin rozpocznie bieg od dnia doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem adwokatowi lub radcy prawnemu ustanowionemu dla strony z urzędu (art. 124 § 3 k.p.c.). Bez wpływu na biegu terminu do wniesienia skargi pozostanie także zaskarżenie zażaleniem postanowienia oddalającego wniosek (art. 124 § 4 k.p.c.; w myśl art. 117 § 6 k.p.c. wniosek rozpoznaje sąd pierwszej instancji, a zażalenie przysługuje na podstawie art. 394 § 1 pkt 2 k.p.c.). Zważywszy, że termin do wniesienia skargi nie podlega przywróceniu, strona, zwlekając ze zgłoszeniem wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego celem wniesienia skargi, naraża się na utratę możliwości jej wniesienia, a tym samym utratę możliwości żądania naprawienia szkody wyrządzonej wydaniem wyroku.

Bez wpływu na bieg terminu, a także na możliwość jego przywrócenia pozostaje odmowa - ze względu na brak ku temu podstaw - wniesienia skargi przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Podobnie brak wymaganego pouczenia albo błędne pouczenie strony działającej bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa o sposobie i terminie wniesienia skargi nie wpływa na rozpoczęcie biegu tego terminu (por. uchwała SN z dnia 22 listopada 2011 r., III CZP 38/11, OSNC 2012, nr 5, poz. 56).