Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względu na zdolność postulacyjną skarżącego

Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względu na zdolność postulacyjną skarżącego

Przez zdolność postulacyjną rozumie się zdolność do samodzielnego dokonywania czynności procesowych. Zdolność postulacyjna nabiera znaczenia, gdy pewne czynności procesowe, ze względu na swą wagę, mogą być dokonywane jedynie przez podmioty kwalifikowane. Tak jest w przypadku czynności procesowych podejmowanych w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, które w myśl art. 87¹ k.p.c. objęte są przymusem adwokacko-radcowskim.

Brak zdolności postulacyjnej podmiotu wnoszącego skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku nie zalicza się ani do braków konstrukcyjnych skargi, ani oraz od jej braków formalnych. Skarga dotknięta takim brakiem podlega odrzuceniu na podstawie art. 424⁶ § 3 k.p.c. bez wezwania skarżącego do jego usunięcia (a limine).

Czynności związane z badaniem dopuszczalności skargi przed sądem drugiej instancji wykonuje przewodniczący, za wyjątkiem odrzucenia skargi, co wymaga wydania postanowienia przez sąd.

W postanowieniu z dnia 10 lipca 2013 r., I CNP 55/12, niepubl., Sąd Najwyższy trafnie przyjął, że nie jest dopuszczalne wniesienie przez Skarb Państwa skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku. Orzeczenie Sądu Najwyższego uwzględniające taką skargę stanowić ma bowiem prejudykat w późniejszym procesie odszkodowawczym właśnie przeciwko Skarbowi Państwa. Stationes fisci nie będą zaś mogły występować po obu stronach procesu odszkodowawczego.

Legitymacji do wniesienia skargi należy więc odmówić jednostkom organizacyjnym Skarbu Państwa niemającym osobowości prawnej.

W myśl art. 424⁶ § 3 k.p.c. w ramach badania dopuszczalności skargi sąd drugiej instancji nie może jednak uwzględnić braku legitymacji. W razie wniesienia skargi przez jednostkę organizacyjną Skarbu Państwa kwestię legitymacji pozostawić więc musi na uboczu, zajmując się kontrolą wymagań przewidzianych w art. 87¹ k.p.c.

W myśl art. 87¹ § 3 k.p.c. jeśli w postępowaniu przed Sądem Najwyższym zastępstwo Skarbu Państwa wykonywane jest przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, zastępstwo adwokata lub radcy prawnego nie jest wymagane.

Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa jest państwową jednostką organizacyjną, powołaną m.in. do sprawowania wyłącznego zastępstwa procesowego Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, Dz. U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.), w sprawach, w których Skarb Państwa jest lub powinien być stroną powodową albo pozwaną, albo uczestnikiem postępowania nieprocesowego (art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r.). Nie wykonuje ona zastępstwa procesowego państwowych osób prawnych (art. 4 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r.), stąd jej wyłączne zastępstwo procesowe przed Sądem Najwyższym ogranicza się do jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, które nie mają osobowości prawnej.