Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne

Badanie dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku przed sądem drugiej instancji ze względu na wymagania fiskalne

Nieopłaconą skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sąd drugiej instancji obowiązany jest odrzucić na podstawie art. 424⁶ § 3 k.p.c. Poprzednio obowiązujący art. 130² § 3 k.p.c. przewidywał, że nieopłacona skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku wnoszona przez adwokata lub radcę prawnego i podlegająca opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej, obliczonej od wartości przedmiotu zaskarżenia, podlegała odrzuceniu bez wezwania o uiszczenie brakującej opłaty. Uchylenie tego przepisu z dniem 1 lipca 2009 r. wywołało wątpliwości, jeśli chodzi o podstawę prawną obowiązku wezwania skarżącego, zastępowanego w postępowaniu ze skargi przez adwokata lub radcę prawnego, do uiszczenia opłaty należnej od skargi, podlegającej opłacie stałej lub stosunkowej, obliczonej od wartości przedmiotu zaskarżenia. Wątpliwości te rozwiała uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010 r., II UZP 4/10, OSNP 2011, nr 3–4, poz. 38, LEX nr 578243. Wprawdzie odnosiła się ona do skargi kasacyjnej, ale stanowisko w niej przyjęte aktualne jest także w odniesieniu do skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku. Sąd Najwyższy uznał, że w omawianym przypadku wezwanie do opłacenia skargi kasacyjnej, w terminie tygodniowym, pod rygorem jej odrzucenia, następuje na podstawie art. 130 § 1 w zw. z art. 398⁶ § 2 k.p.c. Jeśli chodzi o skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podstawę wezwania stanowi art. 130 § 1 w zw. z art. 424⁶ § 3 k.p.c.

Nie oznacza to jednak, że wezwanie nastąpi w każdym przypadku wniesienia nieopłaconej skargi. Zgodnie bowiem z art. 112 ust. 3 u.k.s.c., w przypadku gdy skarga, wniesiona przez adwokata lub radcę prawnego, podlega opłacie stałej lub stosunkowej, obliczonej od wskazanej w skardze wartości przedmiotu zaskarżenia, a wniosek o zwolnienie od opłaty zostanie oddalony, choćby w części (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 172/11, LEX nr 1133795), tygodniowy termin do opłacenia skargi rozpoczyna bieg z dniem doręczenia - wydanego na posiedzeniu niejawnym - albo ogłoszenia - na posiedzeniu jawnym - postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego wniosek, bez wezwania przez przewodniczącego do opłacenia skargi. Terminu tego nie może przerwać wniesienie zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji odmawiające zwolnienia od opłaty od skargi, gdyż zażalenie takie jest niezaskarżalne w myśl art. 394¹ i 394² k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 29 listopada 2012 r., II CZ 131/12, LEX nr 1288642). Postanowienie takie może być kwestionowane jedynie na podstawie art. 380 w zw. z art. 398²¹ i art. 394¹ § 3 k.p.c. w zażaleniu na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające skargę.

Jeśli skarga, wniesiona przez adwokata lub radcę prawnego i podlegająca opłacie stałej lub stosunkowej, obliczonej od wartości przedmiotu zaskarżenia wskazanej w skardze, nie jest opłacona i jednocześnie nie zawiera wniosku o zwolnienie od opłaty, przewodniczący w sądzie drugiej instancji obowiązany jest wezwać adwokata lub radcę prawnego do uiszczenia brakującej opłaty w terminie tygodniowym, pod rygorem odrzucenia skargi (por. uchwała 7 sędziów SN z dnia 15 czerwca 2010 r., II UZP 4/10, OSNP 2011, nr 3–4, poz. 38, LEX nr 578243). W takim przypadku wniosek o zwolnienie może zostać zgłoszony w odpowiedzi na wezwanie przewodniczącego, w terminie określonym w wezwaniu i wówczas art. 112 ust. 3 u.k.s.c. będzie znajdował zastosowanie.

Artykuł 112 ust. 3 u.k.s.c. nie znajduje zastosowania w przypadku, gdy wniosek o zwolnienie od opłaty, zawarty w skardze, zostanie zwrócony na podstawie art. 102 ust. 4 u.k.s.c. ze względu na jego braki formalne. Wówczas adwokat lub radca prawny wnoszący skargę powinien zostać wezwany przez przewodniczącego do uiszczenia brakującej opłaty, bowiem zwrot wniosku zawartego w skardze oznacza, że powinna ona być traktowana jako nieopłacona i jednocześnie nie zawierająca wniosku o zwolnienie (por. postanowienie SN z dnia 20 lipca 2012 r., II CZ 61/12, LEX nr 1228786). Jednak kolejny wniosek, zgłoszony w odpowiedzi na wezwanie przewodniczącego, w terminie określonym w wezwaniu, nie przerwie biegu tego terminu, jeśli zostanie zwrócony na podstawie art. 102 ust. 4 u.k.s.c.

Czynności związane z badaniem dopuszczalności skargi przed sądem drugiej instancji wykonuje przewodniczący, za wyjątkiem odrzucenia skargi, co wymaga wydania postanowienia przez sąd.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 u.k.s.c. od skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku pobiera się całą opłatę sądową, tak jak od pozwu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.