Bełczącki Robert Marek, Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem pierwszej instancji ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia

Badanie dopuszczalności apelacji przed sądem pierwszej instancji ze względu na zachowanie terminu do jej wniesienia

W ramach postępowania międzyinstancyjnego, sąd pierwszej instancji w myśl art. 370 k.p.c. obowiązany jest sprawdzić m.in. zachowanie przez skarżącego terminu do wniesienia apelacji. Zgodnie z art. 369 § 1 k.p.c., jest to termin dwutygodniowy, liczony od dnia doręczenia skarżącemu wyroku wraz z uzasadnieniem, co w przypadku wyroku wydanego na posiedzeniu jawnym odbywa się na wniosek strony zgłoszony w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji wyroku (art. 328 § 1 k.p.c.), a w przypadku strony działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego, która na skutek pozbawienia wolności nie była obecna przy ogłoszeniu - w terminie tygodniowym od dnia doręczenia odpisu sentencji wyroku (doręczenie odpisu sentencji następuje wówczas z urzędu w myśl art. 327 § 2 k.p.c.). Także w przypadku wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148¹ § 1 k.p.c. tygodniowy termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem rozpoczyna bieg z dniem doręczenia odpisu sentencji wyroku (wówczas doręczenie odpisu sentencji następuje z urzędu według art. 331 § 1¹ k.p.c.).

Jeżeli przebieg posiedzenia jawnego utrwalany był za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk, a uzasadnienie wyroku, wygłoszone po ogłoszeniu sentencji wyroku, zostało utrwalone za pomocą tego urządzenia, doręczeniu wyroku wraz z uzasadnieniem równoznaczne jest doręczenie wyroku wraz z transkrypcją wygłoszonego uzasadnienia (art. 331 § 2 zd. trzecie k.p.c.). Doręczenie stronie wyroku wraz z uzasadnieniem albo wraz z transkrypcją wygłoszonego uzasadnienia nie jest jednak warunkiem koniecznym wniesienia apelacji, stąd w art. 369 § 2 k.p.c. powiązano początek biegu dwutygodniowego terminu do wniesienia apelacji z upływem tygodniowego terminu do zgłoszenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie wyroku z uzasadnieniem.

Uchybiony przez stronę termin do wniesienia apelacji może zostać przywrócony, jeśli spełnione zostaną warunki przewidziane w art. 168 i nast. k.p.c. Jeśli jednak, zgodnie z art. 169 § 3 k.p.c., zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji połączone zostanie z wniesieniem apelacji, a wniosek o przywrócenie terminu zostanie zwrócony z innej przyczyny, odrzucony albo oddalony, wówczas zajdzie konieczność odrzucenia wniesionej apelacji (pierwszej lub kolejnej), gdyż jej procesowy byt jest niezależny od wniosku o przywrócenie terminu.

Brak wymaganego pouczenia albo błędne pouczenie strony działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego o terminie wniesienia apelacji nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu tego terminu, a jedynie stanowić może podstawę jego przywrócenia (por. uchwała SN z dnia 22 listopada 2011 r., III CZP 38/11, OSNC 2012, nr 5, poz. 56, LEX nr 1027055).

Według art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469) w odniesieniu do apelacji wniesionych i nierozpoznanych przed dniem 7 listopada 2019 r., do których stosuje się art. 370 i 371 w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem, zdezaktualizowane schematy będą miały zastosowanie.

Czynności związane z kontrolą dopuszczalności apelacji przed sądem pierwszej instancji wykonywane są przez przewodniczącego, za wyjątkiem odrzucenia apelacji, wymagającej wydania postanowienia przez sąd.

W przypadku wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym w myśl art. 148¹ § 1 k.p.c. bieg terminu do zaskarżenia wyroku rozpoczyna się z dniem doręczenia odpisu sentencji wyroku z urzędu na podstawie art. 331 § 1¹ k.p.c.