Wiktorowska Ewa, Badanie, czy zachodzą obligatoryjne przesłanki wykluczenia wykonawców z postępowania

Badanie, czy zachodzą obligatoryjne przesłanki wykluczenia wykonawców z postępowania

W nowej ustawie Prawa zamówień publicznych zrezygnowano z odrębnej czynności, jaką było wykluczenie z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawców, którzy nie wykazali spełnienia warunków udziału w postępowaniu lub nie wykazali braku podstaw wykluczenia. Jednak podstawy prawne skutkujące wykluczeniem wykonawcy pozostały w przepisach i stały się podstawą odrzucenia wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (art. 146 ust. 1 p.z.p.) albo odpowiednio odrzucenia oferty (art. 226 ust. 1 pkt 2 p.z.p.). W uzasadnieniu do projektu Prawa zamówień publicznych stwierdzono w tym zakresie: „wykonawca, który nie spełnia warunków udziału w postępowaniu lub wobec którego zachodzą podstawy wykluczenia, w istocie nie spełnia warunków uczestnictwa w postępowaniu, a tym samym nie można w ogóle uznać go za uczestnika tego postępowania. Z tego punktu widzenia oświadczenie zamawiającego o wykluczeniu wykonawcy ma tylko charakter oświadczenia wiedzy. Ani nie służy rozwiązaniu stosunku prawnego z wykonawcą podlegającym wykluczeniu, ani nie wpływa automatycznie na ważność oferty złożonej przez tego wykonawcę”.

W nowej ustawie Prawa zamówień publicznych, w art. 108, zostały wdrożone wszystkie przesłanki z dyrektyw, stanowiące obligatoryjne podstawy wykluczenia, a więc obowiązek wykluczenia tych wykonawców, którzy dopuścili się określonych kategorii przestępstw uznanych przez ustawodawcę unijnego za szczególnie szkodliwe dla interesu publicznego – przestępstwa potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lub naruszenie obowiązków dotyczących płatności podatków lub opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, potwierdzone prawomocnym wyrokiem lub ostateczną decyzją administracyjną. Artykuł 57 dyrektywy 2014/24/UE określa, w jakich sytuacjach zamawiający wyklucza wykonawcę z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia, gdy stwierdzi – po weryfikacji przeprowadzonej zgodnie z przepisami – lub gdy w inny sposób zdobędzie informację, że w stosunku do tego wykonawcy został wydany prawomocny wyrok z powodu dopuszczenia się jednego z takich czynów.

Wykluczenie dotyczy zarówno samego wykonawcy osoby fizycznej, jak i sytuacji, jeżeli urzędującego członka jego organu zarządzającego lub nadzorczego, wspólnika spółki w spółce jawnej lub partnerskiej albo komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej lub prokurenta prawomocnie skazano za przestępstwo z jednego z wymienionych w przepisie powodów orzeczeniem sprzed najwyżej pięciu lat, lub w którym okres wykluczenia określony bezpośrednio w wyroku nadal obowiązuje.

Badane podstawy wykluczenia są w szczególności implementacją art. 57 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE i dotyczą takich przestępstw jak:

1) udział w organizacji przestępczej (w rozumieniu art. 1 Konwencji w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich, Dz.Urz. WE C 316 z 27.11.1995 r., s. 48);

2) korupcja rozumiana zgodnie z definicją zawartą w art. 3 Konwencji w sprawie zwalczania korupcji urzędników Wspólnot Europejskich i urzędników państw członkowskich Unii Europejskiej (Dz.Urz. WE C 195 z 25.06.1997 r., s. 1) i w art. 2 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2003/568/WSiSW z 22.07.2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym (Dz.Urz. WE L 192, s. 54). Ta podstawa wykluczenia obejmuje również korupcję zdefiniowaną w prawie krajowym instytucji zamawiającej (podmiotu zamawiającego) lub wykonawcy;

3) nadużycie finansowe – w rozumieniu art. 1 Konwencji w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.Urz. WE C 316 z 27.11.1995 r., s. 48);

4) przestępstwa terrorystyczne lub przestępstwa związane z działalnością terrorystyczną, rozumiane zgodnie z definicją zawartą w art. 1 i 3 decyzji ramowej Rady z 13.06.2002 r. w sprawie zwalczania terroryzmu (Dz.Urz. WE L 164, s. 3). Ta podstawa wykluczenia obejmuje również podżeganie do popełnienia przestępstwa, pomocnictwo, współsprawstwo lub usiłowanie popełnienia przestępstwa, o których mowa w art. 4 tejże decyzji ramowej;

5) pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu rozumiane zgodnie z definicją zawartą w art. 1 dyrektywy 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 26.10.2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (Dz.Urz. UE L 309, s. 15) praca dzieci i inne formy handlu ludźmi rozumiane zgodnie z definicją zawartą w art. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z 5.04.2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępującej decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW z 25.11.2005 r. (Dz.Urz. UE L 101, s. 15).

Wykluczenie wykonawcy następuje, gdy zachodzą w stosunku do niego i ww. osób zarówno przesłanki obligatoryjne (art. 57 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE), jak i przesłanki fakultatywne (art. 57 ust. 4 dyrektywy 2014/24/UE), o ile wykonawca nie skorzystał skutecznie z instytucji self-cleaningu (samooczyszczenia), pozwalającej w określonych okolicznościach na uchylenie się od skutków istnienia podstaw wykluczenia wykonawcy. Instytucja ta nie przysługuje wykonawcy, który został prawomocnym wyrokiem wykluczony z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub w postępowaniu o udzielenie koncesji. Nie będzie on uprawniony do skorzystania z możliwości self-cleaningu w okresie wykluczenia wynikającego z wyroku sądu w państwach członkowskich, w których taki wyrok jest obowiązujący.

Do wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo do oferty wykonawca dołącza oświadczenie o niepodleganiu wykluczeniu, spełnianiu warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, w zakresie wskazanym przez zamawiającego. Oświadczenie takie w postępowaniach o wartości równej lub przekraczającej progi unijne składa się na formularzu jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia, sporządzonym zgodnie ze wzorem standardowego formularza określonego w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2016/7 z 5.01.2016 r. ustanawiającym standardowy formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (Dz.Urz. UE L 3, s. 16). Obok wykonawcy (wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia) oświadczenie takie składają również podmioty, które udostępniają wykonawcy swoje zasoby.

Złożone oświadczenie stanowi dowód potwierdzający brak podstaw wykluczenia, spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji, odpowiednio na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert, stanowi dowód tymczasowo zastępujący wymagane przez zamawiającego podmiotowe środki dowodowe.