Przybysz Piotr, Badanie celowości żądania odszkodowania przez osobę trzecią od zobowiązanego w przypadku sprzedaży rzeczy lub wykonania prawa majątkowego

Badanie celowości żądania odszkodowania przez osobę trzecią od zobowiązanego w przypadku sprzedaży rzeczy lub wykonania prawa majątkowego

Organ egzekucyjny (poborca skarbowy) jest uprawniony do zajęcia wszystkich rzeczy oraz praw majątkowych, które wchodzą w skład majątku zobowiązanego albo które znajdują się we władaniu zobowiązanego. W konsekwencji nie jest wykluczone zajęcie rzeczy lub praw majątkowych, do których osoby trzecie roszczą sobie prawo. Osoba trzecia może wówczas - o ile uzyskała informację o zajęciu rzeczy lub prawa majątkowego przed realizacją zajęcia egzekucyjnego - w zależności od rodzaju egzekwowanego obowiązku żądać wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji w egzekucji należności pieniężnych lub żądać wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji w egzekucji obowiązków niepieniężnych (art. 38 § 1 u.p.e.a.). W przypadku odmowy wyłączenia osoba zainteresowana może wnieść zażalenie na postanowienie o odmowie wyłączenia lub wnieść do sądu powszechnego powództwo w trybie art. 842 k.p.c. o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej (powództwo ekscydencyjne). Powództwo takie można wnieść również po wydaniu przez organ odwoławczy postanowienia w sprawie zwolnienia spod egzekucji (art. 40 § 2 u.p.e.a.).

Jeżeli doszło do realizacji zajęcia, to jest sprzedaży zajętej rzeczy lub wykonania prawa majątkowego, to wykorzystanie powyższych środków prawnych nie jest dopuszczalne (art. 44 u.p.e.a.). Wykorzystanie tych środków prawnych nie jest przesłanką dopuszczalności dochodzenia przez osobę zainteresowaną od zobowiązanego odszkodowania na podstawie przepisów kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Osoba zainteresowana powinna mieć jednak na uwadze, że w przypadku prawomocnego oddalenia jej powództwa ekscydencyjnego nie będzie ona mogła w postępowaniu o odszkodowanie powoływać się na posiadanie prawa do sprzedanej rzeczy lub wykonanego prawa majątkowego, chyba że powoła się na posiadanie innego tytułu prawnego niż ten, co do którego orzekał sąd, rozpatrując powództwo ekscydencyjne.

W wyniku sprzedaży egzekucyjnej zajętej rzeczy lub wykonaniu zajętego prawa majątkowego może dojść do powstania szkody u osoby trzeciej, która rości sobie prawa do sprzedanej rzeczy lub wykonanego prawa majątkowego.

Jeżeli toczy się postępowanie administracyjne lub sądowe w sprawie zwolnienia zajętej rzeczy lub egzekucji, wszczęte na wniosek osoby zainteresowanej, to powództwo o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną realizacją zajęcia egzekucyjnego jest przedwczesne, ponieważ jest możliwe przywrócenie stanu istniejącego przed zajęciem egzekucyjnym. Sprzedaż zajętej rzeczy oraz wykonanie zajętego prawa majątkowego nie są dopuszczalne do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia żądania w sprawie wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego i w okresie 14 dni po tym rozstrzygnięciu oraz w okresie od dnia skierowania do organu egzekucyjnego pozwu do sądu powszechnego o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej wniesionego w trybie art. 842 k.p.c. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie wyłączenia spod egzekucji (art. 41 § 1 u.p.e.a.). Sprzedaż zajętej rzeczy przed ostatecznym rozstrzygnięciem w sprawie żądania wyłączenia jest jednak dopuszczalna, jeżeli jest to rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu (art. 41 § 2 u.p.e.a.). Dopuszczalna jest również sprzedaż ruchomości oznaczonych co do gatunku, których przechowywanie powoduje wydatki niewspółmierne do ich wartości albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości.(art. 41 § 3 u.p.e.a.).