Bochentyn Adam, Autokontrola decyzji administracyjnej

Autokontrola decyzji administracyjnej

Instytucja autokontroli stanowi wyjątek od zasady związania organu własną decyzją od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, określoną w art. 110 k.p.a. Możliwość zmiany bądź uchylenia decyzji w trybie określonym w art. 132 k.p.a. uzależniona jest od ziszczenia się dwóch przesłanek - formalnej i materialnej. Przesłanka formalna zostanie spełniona, jeżeli wszystkie strony wniosły odwołanie bądź wyraziły zgodę na zmianę lub uchylenie decyzji zgodnie z żądaniem odwołania. Przesłanką materialną autokontroli decyzji jest natomiast uznanie przez organ, który wydał decyzję, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie. Przy badaniu przesłanki materialnej organ związany jest zarzutami odwołania i wnioskami w nim zawartymi (wyr. WSA w Olsztynie z 16.06.2009, II SA/Ol 403/09, LEX nr 564627). W związku z tym, aby organ mógł dokonać autokontroli decyzji, strona wnosząca odwołanie powinna dokładnie określić, jakiego rozstrzygnięcia oczekuje (np. zmiany decyzji w całości lub w części, uchylenia decyzji w całości i umorzenia postępowania).

Należy podkreślić, że ziszczenie się formalnej przesłanki autokontroli obliguje organ do wnikliwego rozważenia czy odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Z kolei po stwierdzeniu, w toku dalszych czynności, że żądanie strony jest słuszne, organ powinien, mając na względzie zasadę szybkości postępowania (art. 12 k.p.a.), uchylić lub zmienić zaskarżoną decyzję.

Zgodnie z treścią art. 129 § 1 k.p.a., odwołanie wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Rozwiązanie takie umożliwia organowi I instancji przeprowadzenie autokontroli zaskarżonej decyzji. Należy podkreślić, że jedynie wówczas, gdy strona wniosła odwołanie, organ może skorzystać z możliwości przewidzianej w art. 132 k.p.a.

Odwołanie nie wymaga, co do zasady, szczególnej formy oraz uzasadnienia. Powinno ono odpowiadać jedynie ogólnym wymaganiom stawianym podaniom (określonym w art. 63 k.p.a.) oraz wskazywać na niezadowolenie strony z wydanej decyzji. Przyjmuje się, że strona nie musi formułować w odwołaniu swojego żądania, gdyż samo jego wniesienie powinno zostać uznane za żądanie ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy (B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2012, s. 495). Należy jednak przyjąć, że wniesienie takiego odwołania uniemożliwia weryfikację przez organ I instancji własnej decyzji. Zarówno w literaturze, jak i orzecznictwie, podkreśla się, że autokontrola decyzji jest dopuszczalna jedynie wówczas, gdy odwołanie zawiera skonkretyzowane żądanie uchylenia lub zmiany decyzji. Niedopuszczalna jest natomiast zmiana bądź uchylenie decyzji, jeżeli w odwołaniu strona wskazała jedynie, że jest niezadowolona z decyzji (K. Glibowski [w:] M. Wierzbowski, A. Wiktorowska (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011, s. 740).

Po otrzymaniu odwołania organ powinien z urzędu zbadać swoją właściwość (art. 19 k.p.a.). Jeżeli odwołanie wniesiono za pośrednictwem niewłaściwego organu, powinien on przekazać odwołanie organowi, który wydał decyzję. Ewentualne pominięcie organu I instancji i przekazanie odwołania organowi odwoławczemu należy uznać za niedopuszczalne. Rozwiązanie takie pozbawiłoby organ I instancji możliwości skorzystania z uprawnienia do zmiany bądź uchylenia decyzji w trybie określonym w art. 132 k.p.a.

W orzecznictwie przyjmuje się, że kompetencja przyznana organowi I instancji w art. 132 k.p.a. może być realizowana jedynie w siedmiodniowym terminie określonym w art. 133 k.p.a. Natomiast po upływie tego terminu uprawnienie do dokonania autoweryfikacji decyzji wygasa (wyr. NSA z 28.05.2008, II OSK 560/07, LEX nr 489629). Wskazany termin biegnie od chwili otrzymania odwołania przez organ, który wydał decyzję. Jeżeli strony, przy zachowaniu terminu ustawowego, wniosły w różnym czasie kilka odwołań o zgodnej treści, termin biegnie od odebrania odwołania wniesionego najpóźniej.