Zwrot podatku VAT od inwestycji realizowanych w ramach programu Sapard.

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów - na interpelację nr 2163 w sprawie zwrotu podatku VAT od inwestycji realizowanych w ramach programu Sapard.

W odpowiedzi na przesłaną do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi interpelację poselską Pana Posła Stanisława Kalemby w sprawie zwrotu podatku VAT od inwestycji realizowanych w ramach Programu SAPARD, uprzejmie przekazuję wyjaśnienia odnoszące się do pytania Pana Posła, dotyczącego zasad zwrotu podatku VAT od inwestycji realizowanych w ramach Programu SAPARD, przygotowane w porozumieniu z Ministerstwem Finansów.

Podstawy prawne wdrażania Programu SAPARD w Polsce regulują m.in.:

1. Wieloletnia umowa finansowa (WUF) (M.P. z 2001 r., Nr 30, poz. 502 ze zm.)

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 maja 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu i kierunków działań oraz sposobów realizacji zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z funduszy Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 102, poz. 928 ze zm.).

Podstawy prawne uznawania podatku VAT za koszt kwalifikowany zostały zawarte w art. 4 ust. 2 Wieloletniej umowy finansowej. Zgodnie z tym przepisem: "O ile Komisja nie uchwaliła w tej sprawie kategorycznej i wyraźnej decyzji, następujące wydatki nie będą kwalifikowały się do współfinansowania przez Wspólnotę w ramach programu: (...) b) podatki, cła i opłaty importowe które: (...) (i) są odzyskiwane, refundowane lub kompensowane w jakikolwiek inny sposób (...)", (w angielskiej wersji: "are recoverable, refunded or offset by any means whatsoever").

Odnosząc się do poruszonej przez Pana Posła kwestii terminu zawierania przez ARiMR umów z beneficjentami programu SAPARD, pragnę uprzejmie poinformować, że Agencja nie była zobowiązana do ich podpisywania do dnia 30 kwietnia 2004 r. W uzgodnieniu z Komisją Europejską (pismo Komisji Europejskiej z dnia 27 września 2004 r., znak: AGR 24411) termin zakończenia zawierania umów z beneficjentami Programu SAPARD został przesunięty na dzień 30 września 2004 r. Zmiana terminu zawierania umów była zgodna z art. 2 ust. 2 rozporządzenia Komisji Europejskiej 447/2004 z dnia 10 marca 2004 r.

Pragnę również podkreślić, że w ostatnich 50 dniach składania wniosków o pomoc finansową (w styczniu i lutym 2004 r.) złożono ponad 50% spośród 31 000 wniosków złożonych w latach 2002-2004.

Uprzejmie informuję, iż przed terminem zakończenia przyjmowania wniosków o pomoc, tj. przed dniem 20 lutego 2004 r., nie były jeszcze znane przepisy dotyczące podatku VAT, które zaczęły obowiązywać od daty przystąpienia Polski do UE, czyli od 1 maja 2004 r. Ustawa o podatku od towarów i usług została uchwalona 11 marca 2004 r., a rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług zostało wydane 27 kwietnia 2004 r., a dopiero te przepisy rozstrzygały ostatecznie o wysokości stawek podatku VAT po akcesji, nie przewidując ulg podatkowych dla beneficjentów Programu SAPARD. Nowelizacja ww. rozporządzenia z dnia 23 czerwca 2004 r., wprowadzając § 27a, ustanowiła prawo do korzystania ze zwrotu podatku z tytułu nabywania towarów i usług, ale tylko w stosunku do tych beneficjentów Programu SAPARD, którzy zawarli umowy przed 1 maja 2004 r.

Celem tego rozwiązania było zapobieżenie konieczności uiszczania przez rolników i jednostki samorządu terytorialnego, korzystających ze środków Programu SAPARD, wyższej stawki podatku VAT (ze względu na wzrost stawki podatku VAT z 7% do 22%), nałożonej na produkty i usługi nabywane m. in. ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej.

Należy przypomnieć, że wraz z dniem akcesji Polska zobowiązana została stosować zasady funkcjonowania podatku VAT, w tym systemy ulg, zwolnień i innych preferencji podatkowych, zgodne z prawem wspólnotowym, w tym w szczególności z szóstą dyrektywą Rady nr 77/388/EWG z dnia 17 maja w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych. Przepisy szóstej dyrektywy nie przewidują możliwości stosowania preferencyjnych rozwiązań umożliwiających korzystniejsze opodatkowanie zakupów współfinansowanych ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej, w tym dokonywanych w ramach Programu SAPARD. Jedyna możliwość stosowania preferencji podatkowych została wynegocjowana przez stronę Polską i ustanowiona w art. 33 ust. 2 traktatu akcesyjnego i obejmuje ona przedsięwzięcia współfinansowane ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej PHARE. Prawo do zwrotu z urzędu skarbowego różnicy podatku VAT, ustanowione w § 27a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.), miało kompensować beneficjentom Programu SAPARD konieczność uiszczenia podstawowej 22% stawki podatku VAT, wynikającej z dostosowania polskich przepisów podatkowych do prawa wspólnotowego. Zwroty dotyczyły zatem wyłącznie różnicy podatku VAT, które w związku ze zmianą 7% stawki preferencyjnej na 22% stawkę podstawową nie zostały uwzględnione w kosztach refundacyjnych wynikających z umowy beneficjenta z ARMiR.

W związku z ww. przepisem rozporządzenia ARiMR zwróciła się do Ministra Finansów z prośbą o rozważenie możliwości wprowadzenia stosownych zmian w obowiązujących przepisach prawa tak, aby umożliwić beneficjentom Programu SAPARD, także tym, którzy podpisali umowy po 1 maja 2004 r., ubieganie się o zwrot części podatku VAT, prośbę tę poparło MRiRW. W piśmie MF z dnia 27 lutego 2006 r. wyrażone zostało stanowisko, iż: ˝w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej polskie przepisy w zakresie podatku od towarów i usług, w tym również dotyczące stosowania stawek podatku na towary lub usługi, zostały dostosowane do regulacji zawartych w dyrektywach związanych z funkcjonowaniem tego podatku w krajach członkowskich Unii Europejskiej, a głównie do szóstej dyrektywy Rady nr 77/388/EEC z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej; ujednolicona podstawa opodatkowania˝ oraz że "wprowadzenie preferencyjnych rozwiązań podatkowych w zakresie programu SAPARD stanowiłoby naruszenie prawa wspólnotowego".

Pragnę wyjaśnić, iż zasady uznawania podatku VAT za koszt kwalifikowany Programu SAPARD nie zmieniły się z datą przystąpienia Polski do UE, natomiast w związku z akcesją zmianie uległy stawki podatku od towarów i usług.

Należy podkreślić, że Program SAPARD jest pierwszym zdecentralizowanym programem UE wdrażanym w Polsce na tak dużą skalę. Dzięki zaangażowaniu ARiMR wykorzystano całą alokację przyznaną Polsce dla Programu SAPARD - ponad 709 mln EUR. Uchybienia w funkcjonowaniu ARiMR są na bieżąco poprawiane, co znajduje odzwierciedlenie w pozytywnych ocenach zarówno krajowych organów kontrolnych, jak i Komisji Europejskiej, która rozliczyła pozytywnie rachunki ARiMR za lata 2002-2004.