Zasady zatrudniania członków rodzin przez pracowników administracji publicznej.

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Zasady zatrudniania członków rodzin przez pracowników administracji publicznej.

Pracownicy administracji publicznej powinni posiadać pewne cechy, gwarantujące właściwe wykonywanie przez nich zadań. Do tych zasadniczych wartości należą m.in. profesjonalizm, rzetelność, bezstronność, neutralność polityczna (w służbie cywilnej), godne zachowanie czy działanie zgodne z literą obowiązującego prawa. Na takie właśnie wymagane cechy urzędników administracji publicznej wskazują m.in. przepisy Konstytucji RP, ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483 z późn. zm.), ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214 z późn. zm.), ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 21, poz. 124 z późn. zm.). Obywatele pełniący działalność publiczną w administracji publicznej muszą liczyć się z dalej idącymi ograniczeniami swoich praw i wolności niż pozostali obywatele. Celem takich ograniczeń jest zapobieganie angażowaniu się osób publicznych w sytuacje, mogące nie tylko poddawać w wątpliwość ich osobistą bezstronność czy uczciwość, ale także podważać autorytet organów administracji publicznej oraz osłabiać zaufanie opinii publicznej do ich prawidłowego funkcjonowania. Z tego też względu w obowiązującym ustawodawstwie zostały zawarte różnorodne uregulowania zmierzające do eliminacji konfliktu interesów po stronie pracowników administracji publicznej.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214 z późn. zm.) ustawa określa obowiązki i prawa urzędników oraz innych pracowników zatrudnionych w Kancelariach: Sejmu, Senatu i Prezydenta RP, w biurach: Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rzecznika Interesu Publicznego i Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Krajowym Biurze Wyborczym, Państwowej Inspekcji Pracy, regionalnych izbach obrachunkowych oraz Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Jednocześnie w świetle ust. 2 ustawa określa również obowiązki i prawa osób zatrudnionych w:

1.

Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,

2.

urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,

3.

urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej,

4.

Rządowym Centrum Studiów Strategicznych,

5.

komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, wobec których nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 49, poz. 483).

Do wyliczonych powyżej kategorii osób stosują się różnorodne postanowienia odnośnie praw i obowiązków. Wśród nich art. 9 ustawy o pracownikach urzędów państwowych wskazuje, iż małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia nie mogą być zatrudnieni w tym samym urzędzie, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek służbowej podległości.

Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy o służbie cywilnej, korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w:

1.

Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

2.

urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,

3.

urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej,

4.

Rządowym Centrum Studiów Strategicznych,

5.

komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.

Odnosząc się do wzmiankowanych osób art. 71 przywołanej ustawy postanawia, iż w służbie cywilnej nie może powstać stosunek podległości służbowej między małżonkami oraz osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia włącznie lub powinowactwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.

Podkreślenia wymaga fakt, iż pokrewieństwo to pochodzenie osób od wspólnego przodka, czyli więzy krwi. Oblicza się je w liniach i stopniach, przy czym krewnymi w linii prostej są osoby pochodzące jedna od drugiej. Istnieje linia wstępna i zstępna. Wstępni to rodzice, dziadkowie, a zstępni to dzieci, wnuki. Z kolei krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, ale nie są spokrewnione w linii prostej, czyli rodzeństwo, kuzyni. Natomiast powinowactwo to związek powstający między małżonkiem i krewnymi współmałżonka. Ustala się je podobnie jak pokrewieństwo w liniach i stopniach, np. teściowa, jako krewna współmałżonka pierwszego stopnia, jest powinowatą również w pierwszym stopniu.

W świetle powyższego zakaz zawarty w art. 9 ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz w art. 71 ustawy o służbie cywilnej odnosi się do małżonka, rodziców, dziadków, dzieci, wnuków, rodzeństwa i dzieci rodzeństwa, teściów i dzieci współmałżonka (oraz osób pozostających w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli jedynie w przypadku osób podlegających regulacjom ustawy o służbie cywilnej).

Zakaz przewidziany w przywołanych powyżej przepisach ustaw posiada charakter bezwzględny. Oznacza to, iż stosunek pracy w takiej sytuacji nie tylko nie może powstać, ale też nie może być kontynuowany, np. w przypadku zawarcia związku małżeńskiego między osobami pozostającymi w zależności służbowej. Decyzję zmierzająca do zmiany wskazanej sytuacji, podejmuje wtedy jedna z zainteresowanych osób. Problem powstaje wtedy, gdy osoby zainteresowane nie podejmą takiej decyzji. Wtedy zasadne wydaje się przyjęcie poglądu, iż właściwi przełożeni powinni wtedy rozważyć potrzebę bądź przeniesienia jednej ze wspomnianych osób na inne stanowisko bądź nawet rozwiązania stosunku pracy. Stosunki osobiste określone we wzmiankowanych przepisach ustaw stanowią bowiem samoistną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Ocena jednak, czy dany układ sytuacyjny stwarza stan "podległości służbowej" jest z reguły wynikiem określonego uznania osoby uprawnionej do takiej oceny.

Opublikowano: www.mswia.gov.pl