WPI/200000/451/318/2013 - Podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 08.03.2013 r. przez przedsiębiorcę Pana (...) w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

W dniu 27 marca 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął kompletny wniosek płatnika (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że w dniu 28 października 2012 r. (...) z siedzibą w (...) zawarła z prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania - kontrakt menedżerski, która jest wykonywana od dnia 1 listopada 2012 r., a której przedmiotem jest kierowanie Spółką, zarządzanie jej majątkiem oraz reprezentacja Spółki wobec organów państwowych, organów samorządu terytorialnego i innych podmiotów oraz osób trzecich. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej tj. na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej prowadzonej przez Ministra Gospodarki, Przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej jest w szczególności wykonywanie usług zarządzania przedsiębiorstwem. Umowa zobowiązuje menedżera do kierowania przedsiębiorstwem spółki oraz zarządzania jej majątkiem, a w szczególności:

Zgodnie z umową wnioskodawca ponosi odpowiedzialność wobec Spółki i osób trzecich za szkodę wyrządzoną przez niego w związku z wykonywaniem umowy, będąca następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania usług zarządczych.

Umowa zobowiązuje wnioskodawcę do wykonywania postanowień umownych z zachowaniem najwyższej staranności i z należytym uwzględnieniem charakteru i zakresu działalności Spółki z zachowaniem troski o interesy majątkowe i niemajątkowe Spółki, wykorzystując przy tym swoją wiedzę, doświadczenie i umiejętności. Zgodnie z umową wnioskodawca wskazała siebie jako podmiot, który będzie samodzielnie obliczał i odprowadzał składki na ubezpieczenia społeczne oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Wnioskodawca powziął wątpliwość czy w przedstawionym stanie faktycznym jako osoba prowadząca działalność gospodarczą w zakresie usług zarządzania, która zawarła ze Spółką umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania (tzw. kontrakt menedżerski) podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu wyłącznie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, a tym samym czy wnioskodawca jest zobowiązany do samodzielnego zgłoszenia do ZUS faktu rozpoczęcia działalności gospodarczej oraz obliczania i przekazywania składek z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

Zdaniem wnioskodawcy, wykonywana przez niego pozarolniczą działalność polegająca w szczególności na świadczeniu usług zarządzania na rzecz Spółki, wykonywana na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, zgodnie z zasadą automatyzmu stanowi bezwzględny tytuł do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu pozarolniczej działalności. Wnioskodawca ma zatem obowiązek samodzielnego zgłoszenia do ZUS faktu rozpoczęcia działalności gospodarczej oraz obliczania i przekazywania składek ubezpieczeniowych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. Wnioskodawca zgłosił do ZUS fakt rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej oraz rozpoczął opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Wnioskodawca opiera swoje stanowisko na art. 6 ust. 1 oraz art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wnioskodawca opiera swoje stanowisko na przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawca uważa, że przepisy powołanej powyżej ustawy, zawierają wyczerpujący katalog źródeł powstania obowiązku składkowego (tytułu do ubezpieczeń). Wymienione w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tytuły do ubezpieczeń społecznych wskazują osoby odrębnie podlegające ubezpieczeniom społecznym. Tytuł do ubezpieczenia dla osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4. Natomiast tytuł do ubezpieczeń osób prowadzących pozarolniczą działalność wskazany został w art. 6 ust. 1 pkt 5.

Zdaniem wnioskodawcy interpretując przepisy o charakterze publicznoprawnym, a takimi są przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, należy się kierować wykładnią językową, zakładając racjonalność ustawodawcy. Przepis art. 8 ust. 6 ww. ustawy w sposób wiążący ustala na potrzeby tej ustawy, co należy rozumieć przez pojęcie pozarolniczej działalności i kogo uznawać za wykonującego pozarolniczą działalność. Zgodnie z tym przepisem za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Oznacza to, że dla zakwalifikowania danej osoby jako prowadzącej pozarolniczą działalność w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wystarczy sam fakt, że dana osoba prowadzi działalność gospodarczą na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Wynika z tego również, że dla uznania danej osoby za prowadzącą pozarolniczą działalność nieistotny jest materialnoprawny charakter wykonywanych przez nią czynności, lecz sam fakt prowadzenia działalności.

Wnioskodawca powołuje się na poradnik Zakładu, zgodnie z którym warunkiem, aby umowa zlecenia (lub o świadczenie usług) mogła być traktowana jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jest opodatkowanie przychodu z tej umowy jak przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób Fizycznych.

Zdaniem wnioskodawcy przedstawione powyżej stanowisko należy uznać za błędne. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych są przepisami autonomicznymi w stosunku do przepisów podatkowych. Przypadki przenikania się norm wynikających 7 ustaw podatkowych do sytuacji opisanych przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych muszą znajdować wyraźną podstawę w normach prawnych. Powołane przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mają charakter norm publicznoprawnych, w przypadku których obowiązuje zasada bezwzględnego związania adresatów norm ich treścią. Zatem menedżer posiadający wpis do CHIDG w zakresie zarządzania i wykonujący w ramach pozarolniczej działalności umowę, w ramach której świadczy usługi zarządzania podlega bezwzględnie obowiązkowi składkowemu z tytułu pozarolniczej działalności, Wynika to bezpośrednio z faktu, że obowiązków publicznoprawnych nakładanych na jednostki nie można domniemywać, ani wyprowadzać w drodze analogii z innych norm prawnych. Za niedozwolone należy uznać stosowanie podatkowej kwalifikacji źródeł przychodu na potrzeby ustalania tytułu do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ilekroć zatem ustawodawca zamierza posłużyć się rozwiązaniami właściwymi prawu podatkowemu na potrzeby ubezpieczeń społecznych, wyraźnie wskazuje na to w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Oznacza to w szczególności, że nieprawidłowe i bezpodstawne jest przyjmowanie kryteriów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dla oceny, czy dana umowa jest wykonywana w ramach działalności gospodarczej przedsiębiorcy czy nie.

Dla potwierdzenia powyżej przedstawionego stanowiska wnioskodawca powołuje orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów administracyjnych tj. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2008 r., sygnatura akt I UK 138/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2009 r. sygnatura akt III 24/09, wyrok Wojewódzkiego Sądu Najwyższego w Warszawie i dnia 29 lipca 2009 r. sygnatura akt VI SA/Wa 612/09.

Reasumując, zdaniem wnioskodawcy uznanie, że usługa wykonywana przez niego w ramach pozarolniczej działalności nie stanowi odrębnego od tej działalności tytułu do ubezpieczeń społecznych, powoduje że płatnikiem składek powinien być w tym przypadku wnioskodawca, a nie spółka, tym samym istnieje podstawa do wyrejestrowania wnioskodawcy z ubezpieczeń społecznych. Menedżer prowadzący, w zakresie usług zarządzania, działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, który zawarł ze spółką umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania (tzw. kontrakt menedżerski) podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu wyłącznie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, a tym samym jest zobowiązany do samodzielnego zgłoszenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych faktu rozpoczęcia działalności gospodarczej oraz obliczania i przekazywania składek ubezpieczeniowych. Ponadto wnioskodawca uważa, że w przedstawionym stanie faktycznym nie dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. Świadczenie usług na podstawie kontraktu menedżerskiego odbywa się bowiem w ramach prowadzonej przez wnioskodawcę pozarolniczej działalności gospodarczej. Podstawę do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego stanowi jedynie prowadzenie działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na wezwanie o uzupełnienie wniosku, wnioskodawca pismem z dnia 21 marca 2013 r. (wpływ do Oddziału dnia 27 marca 2013 r.) wskazał, iż w ramach posiadanego wpisu do CEIDG, oprócz prowadzenia doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, posiada możliwość wykonywania działalności z zakresu szkoleń. Aktualnie, z uwagi na pełne zaangażowanie w czynności zarządcze na rzecz (...) wnioskodawca uzyskuje przychody włącznie z tytułu umowy o świadczenie usług w zakresie zarządzania - kontrakt menedżerski zawartej z (...) z siedziba w (...).

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

W myśl art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Natomiast, Zakład nie wydaje decyzji w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tejże ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polski są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, w tym stosownie do art. 8 ust. 6 pkt 1 - osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Kontrakt menedżerski jest umową nienazwaną, dotychczas nie uregulowaną w przepisach prawa cywilnego. Zawarta umowa wynika ze stosunku cywilnoprawnego określonego w^; art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Kontrakt menedżerski to umowa, w której jedna strona zobowiązuje się do prowadzenia przedsiębiorstwa drugiej strony na jej rachunek i ryzyko we własnym bądź cudzym imieniu za wynagrodzeniem.

Zgodnie z art. 13 ust. 9 ustawy z dnia 26 lipca 199Ir. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się, na równi z przychodami uzyskiwanymi z tytułu wykonywanych umów zlecenia czy umów o dzieło, przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej - z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7 (tj. przychodów otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych).

W rezultacie powyższego dla menedżera, który ma wpis do ewidencji działalności gospodarczej w zakresie zarządzania t jednocześnie ma zawartą umowę kontraktu menedżerskiego na zarządzenie, przychód uzyskiwany z tej umowy - dla potrzeb opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych - jest przychodem z działalności wykonywanej osobiście.

Powyższe znajduje potwierdzenie m.in, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 201 Ir. sygnatura akt II FSK 1730/09, zgodnie z którym "Przychodami z umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze są przychody z działalności wykonywanej osobiście również wtedy, gdy są one zawierane w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej".

Podnieść należy także, że istnienie formalnych znamion wykonywania działalności gospodarczej tj. zgłoszenie do ewidencji nie decyduje o charakterze wykonywania danych czynności jako działalności gospodarczej. Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 20 czerwca 1997 r. sygnatura akt III SA 248/96, "przyjęcie przez organ samorządowy zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej wykonywanej przez konkretny podmiot nie przesądza o sposobie opodatkowania uzyskanych przez ten podmiot przychodów lub dochodów".

Umowa kontraktu menedżerskiego jest traktowana jako odrębny tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, a nic jako umowa wykonywana w ramach działalności gospodarczej. Powyższe skutkuje zaistnieniem dla takiej osoby fizycznej obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy kontraktu menedżerskiego, w sytuacji gdy w ramach posiadanego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej uzyskuje wyłącznie przychody z tytułu tejże umowy.

Natomiast w przypadku, gdy w ramach posiadanego wpisu dana osoba osiąga również przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej (w rozumieniu przepisów podatkowych) następuje zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych pozwalający po spełnieniu określonych ustawowo warunków wybrać tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.

W konsekwencji, odnosząc się do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku tj. w sytuacji gdy wnioskodawca wykonuje jedynie pracę na podstawie umowy - kontraktu menedżerskiego, a nie wykonuje innych czynności w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej, nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

Biorąc powyższe pod uwagę Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał stanowisko wnioskodawcy w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej za nieprawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nic jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.