WPI/200000/451/1399/2012 - Składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od kwoty umorzonej pożyczki przyznanej niepełnosprawnemu byłemu pracownikowi ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 29 listopada 2012 r. przez przedsiębiorcę (...) w sprawie braku obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od kwoty umorzonej pożyczki przyznanej niepełnosprawnemu byłemu pracownikowi ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

W dniu 29 listopada 2012 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca zwrócił się, w związku z informacją o objęciu składkami ZUS świadczeń na rehabilitację zawodową, społeczną oraz leczniczą osób niepełnosprawnych z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych w zakładach, które utraciły status zakładu pracy chronionej, do Zakładu o zajęcie stanowiska w następującej sprawie.

Przedsiębiorca z dniem (...) 2010 r. utracił status zakładu pracy chronionej ale nadal utrzymywany jest zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Z końcem miesiąca 02.2011 r. rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem niepełnosprawnym - zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 245, poz. 1810 z późn. zm.) pracownik ten ma prawo do otrzymywania pomocy z wymienionego funduszu. W miesiącu 06.2011 r. udzielono ww. pracownikowi pożyczki, która po częściowym spłaceniu i spełnieniu warunków umowy, w pozostałej części ma być umorzona w miesiącu 12.2012 r. Pożyczka jest przeznaczona na adaptację mieszkania w celu dostosowania go do potrzeb pożyczkobiorcy, którego niepełnosprawność wynika z długotrwałej nieuleczalnej choroby (stosownie do § 2 ust. 1 pkt 12 lit. d rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych).

W piśmie z dnia 12 grudnia 2012 r. (wpływ do Oddziału w dniu 17 grudnia 2012 r.) przedsiębiorca w uzupełnieniu wniosku odniósł się do kwestii uznania wskazanej kwoty jako przychód pracownika ze stosunku pracy i wskazał, że świadczenie jakim ma być umorzenie w części pożyczki byłemu niepełnosprawnemu pracownikowi ma źródło w łączącym ich w przeszłości stosunku pracy, co wynika z § 3 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, a ponadto, że rodzaje i kategorie wypłat i świadczeń zaliczanych do przychodów ze stosunku pracy określa art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym wnioskodawca powziął wątpliwość w kwestii czy umorzona część pożyczki przyznanej niepełnosprawnemu byłemu pracownikowi będzie stanowiła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Zdaniem przedsiębiorcy nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz, Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z tytułu udzielonego w formie częściowo bezzwrotnej pożyczki świadczenia byłemu niepełnosprawnemu pracownikowi, który w czasie udzielania mu pożyczki był wyrejestrowany z ubezpieczeń i nadal nie spełnia warunków do objęcia go pracowniczym ubezpieczeniem społecznym.

Ponadto postanowienia § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) zwalniają zapomogi losowe w przypadku długotrwałej choroby z wymiaru składek. Zapomoga wg Słownika Języka Polskiego to bezzwrotna pomoc finansowa, a taką będzie umorzenie powyżej wskazanej pożyczki.

Mając nu uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. udzielenie interpretacji dotyczącej ustalania podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W myśl § 2 ust. 1 pkt 11 lit. d, § 3 ust. 1 oraz § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych środki funduszu mogą być przyznane m.in. na pomoc indywidualną dla osób niepełnosprawnych w tym adaptację i wyposażenie mieszkań, budynków mieszkalnych oraz obiektów zamieszkałych lub przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Pomoc indywidualna może być przyznana na wniosek osób niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładzie, odbywających w nim praktyczną naukę zawodu bądź niepracujących byłych pracowników tego zakładu. Pomoc indywidualna może być udzielana jako pomoc bezzwrotna lub nieoprocentowana pożyczka. Nieoprocentowana pożyczka może być częściowo lub całkowicie umorzona w przypadku gdy została wykorzystana zgodnie z przeznaczeniem.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Ponadto stosownie do art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób. Jednocześnie w myśl art. 104 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) oraz art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych (Dz. U. z 2006 r. Nr 158, poz. 1121 z późn. zm.) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w przypadku zaistnienia obowiązku ich opłacania, ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wpłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Wnioskodawca w uzupełnieniu do wniosku wskazał na bezpośrednie powiązanie pomiędzy zaistniałym stosunkiem pracy a przyznaną pożyczką, co skutkuje przyjęciem, iż umorzenie części pożyczki pracownikowi niepełnosprawnemu stanowi przychód ze stosunku pracy.

Z powyższego wynika, że bezpośrednim rezultatem zakwalifikowania określonego świadczenia jako przychód ze stosunku pracy jest przyjęcie, że kwota tego świadczenia stanowi podstawę wymiaru składek na stosowne ubezpieczenia pomimo faktu zakończenia trwania stosunku pracy i wyrejestrowania pracownika z ubezpieczeń.

Jednocześnie katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty we wskazanym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W powyższym katalogu zawartym w § 2 rozporządzenia mieszczą się m.in. w ust. 1 pkt 22 - zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby.

W związku z brakiem odpowiednich uregulowań prawnych w kwestii definiowania pojęcia "zapomogi" należy odwołać się do wykładni językowej. Zatem przez pojęcie "zapomoga pieniężna" należy rozumieć bezzwrotną pomoc finansową w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego mającego na celu wsparcie finansowe osoby, która z przyczyn od siebie niezależnych znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Najczęściej dotyczy ona konsekwencji trudnych do przewidzenia zdarzeń losowych. Pracodawca może wypłacać zapomogi ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub ze środków obrotowych firmy. Inaczej ujmując jest to świadczenie doraźne przyznawane w uzasadnionych ważnymi względami sytuacjach osobie, która znalazła się w trudnej sytuacji życiowej.

Jednocześnie pożyczka z samej swej idei wynikającej z przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 73 z późn. zm.) jest świadczeniem, którego warunkiem otrzymania jest zwrot kwoty w co najmniej takiej samej wysokości. W rezultacie błędnym będzie traktowanie umorzenia kwoty pożyczki udzielonej byłemu pracownikowi równoważnie do zdefiniowanej powyżej zapomogi, co umożliwiałoby wyłączenie tego świadczenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Ponadto Zakład informuje, że w powyższym przypadku również nie będzie miało zastosowania wynikające z § 2 ust. 1 pkt 23 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. wyłączenie z podstawy wymiaru składek środków otrzymywanych w zakładach pracy chronionej i zakładach aktywności zawodowej na rehabilitację zawodową, społeczną oraz leczniczą osób niepełnosprawnych, na podstawie odrębnych przepisów, z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych albo zakładowego funduszu aktywności, z wyłączeniem wynagrodzeń finansowanych ze środków tych funduszy, ze względu na fakt utraty przez wnioskodawcę statusu zakładu pracy chronionej od dnia (...) 2010 r.

W świetle powyższego, uwzględniając przedstawiony przez wnioskodawcę stan faktyczny oraz obowiązujący stan prawny Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko przedsiębiorcy w sprawie braku obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od kwoty umorzonej pożyczki przyznanej niepełnosprawnemu byłemu pracownikowi ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Jednocześnie Oddział wskazuje, iż z brzmienia art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w nawiązaniu do cytowanego powyżej art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wynika jednoznacznie, iż wydanie pisemnej interpretacji dotyczy wyłącznie przepisów, z których bezpośrednio wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenie społeczne. Natomiast brak jest podstaw prawnych umożliwiających wydanie przez Zakład pisemnej interpretacji przepisów na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie określenia czy wskazane świadczenie stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż rozstrzygnięcie powyższego zagadnienia leży w gestii organów podatkowych. Uwzględniając powyższe Zakład dokonał interpretacji przepisów ubezpieczeniowych opierając się na uzyskanej od wnioskodawcy informacji, zgodnie z którą powyższe świadczenie stanowi przychód ze stosunku pracy.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.