WPI/200000/43/975/2016 - Brak obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu spółki na podstawie powołania uchwałą zgromadzenia wspólników.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 8 września 2016 r. przez: (...) w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia funkcji członka Zarządu Spółki na podstawie powołania uchwałą Zgromadzenia Wspólników.

W dniu 8 września 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, że członkiem Zarządu Spółki jest osoba fizyczna, która pełni swoją funkcję wyłącznie na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników. Uchwała ta przewiduje również wynagrodzenie za pełnienie funkcji członka Zarządu. Jednocześnie z członkiem Zarządu nie została zawarta ani umowa o pracę, ani też umowa zlecenia czy też kontrakt menedżerski. Członek Zarządu nie posiada również udziałów w Spółce.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca powziął pytanie, czy Spółka wypłacając wynagrodzenie członkowi Zarządu wyłącznie na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników jest obowiązana do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne tj. ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, których podstawą byłaby kwota wypłacana z tytułu pełnienia funkcji członka Zarządu.

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie Wnioskodawca wskazał, że współpraca pomiędzy Spółką a członkiem Zarządu może odbywać się w oparciu o różne formy prawne. Przede wszystkim podstawą współpracy jest uchwała Zgromadzenia Wspólników, obok której można również zawrzeć pomiędzy Spółką a Członkiem Zarządu umowę o pracę, umowę zlecenia czy kontrakt menedżerski. Wszystkie wyżej wymienione formy współpracy są zgodne z obowiązującym prawem, jednakże niosą za sobą różne konsekwencje prawne, w tym również na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych.

W ocenie Spółki, gdy wynagrodzenie członka Zarządu jest wypłacane wyłącznie w oparciu o uchwałę Zgromadzenia Wspólników wydaną na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, zaś z członkiem Zarządu nie została zawarta żadna umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - wynagrodzenie członka Zarządu nie jest objęte ubezpieczeniem społecznym, a tym samym Spółka nie jest obowiązana do potrącania i odprowadzania składek na powyższe ubezpieczenia.

Stanowisko Spółki wynika z regulacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która reguluje zakres obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Zakres obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określa art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym obowiązkowo ubezpieczeniom tym podlegają osoby, które na terytorium Polski są m.in.: pracownikami, osobami wykonującymi pracę nakładczą, osobami wykonującymi pracę na podstawie umów zlecenia lub innych umów cywilnoprawnych, do których stosuje się przepisy o zleceniu, osobami prowadzącymi działalność gospodarczą. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa także inne tytuły obowiązkowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego, jednak żaden z nich nie obejmuje wykonywania czynności członka Zarządu na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników i wypłaty na tej podstawie wynagrodzenia za pełnienie tych funkcji. Z kolei kwestię obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego reguluje art. 11 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12 tej ustawy, czyli osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę, będące członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz osoby odbywające służbę zastępczą. W myśl zaś art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Jak więc wynika z przytoczonych regulacji, osoba pełniąca funkcję członka Zarządu wyłącznie na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników i uzyskująca wynagrodzenie wyłącznie w oparciu o ww. uchwałę - nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym czyli ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

Wnioskodawca na potwierdzenie swojego stanowiska wskazał na znane komentarze przedstawicieli doktryny prawa ubezpieczeń społecznych, którzy wskazują, że: "członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą pełnić swoje funkcje na podstawie:

Co więcej przedstawiciele doktryny ubezpieczeń społecznych wskazują również, że "Skoro zatem w związku z pełnieniem funkcji członka zarządu nie dojdzie do powstania stosunku prawnego rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych, to należy uznać, że osoby powołane do pełnienia tej funkcji nie będą podlegać ubezpieczeniom społecznym. Jeżeli jednak niezależnie od powołania tych osób do pełnienia wyżej wymienionych funkcji, zostanie między nimi a spółką zawarta umowa o pracę albo umowa zlecenia na prowadzenie spraw spółki i jej reprezentację, to osoby te będą podlegać ubezpieczeniom społecznym jak pracownicy albo zleceniobiorcy."

Wnioskodawca wskazuje również na znane Spółce interpretacje wydane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przykładowo decyzję z dnia 17 czerwca 2014 r. (znak: DI/100000/43/538/2014), w której stwierdzono, że "Treść przepisu art. 6 oraz powiązanych art. 11 i art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwala uznać, iż powołanie w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji organu - członka zarządu nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom, a tym samym nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Poprzez samo powołanie w rozumieniu kodeksu spółek handlowych członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie staje się więc pracownikiem, zleceniobiorcą czy osobą prowadzącą działalność gospodarczą." Identyczne stanowisko prezentuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych w piśmie z 16 kwietnia 2014 r. (znak: DI/100000/43/466/2014), w którym wskazano, że "Z uwagi na fakt, iż obowiązek prowadzenia przez członków zarządu spraw spółki nie wynika z zajmowanego stanowiska (tj. zatrudnienia przez Spółkę), lecz z faktu ustanowienia, brak jest tytułu prawnego rodzącego obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne."

Z przedstawionego powyżej stanowiska Spółki, popartego dodatkowo komentarzami przedstawicieli doktryny oraz interpretacjami ZUS wynika, że w przypadku wykonywania przez członka Zarządu swoich funkcji wyłącznie na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników, która to uchwała reguluje także kwestię wynagrodzenia członka Zarządu - członek Zarządu nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

Reasumując powyższe Wnioskodawca stwierdza, że w przypadku wypłacania członkowi Zarządu wynagrodzenia wyłącznie w oparciu o uchwałę Zgromadzenia Wspólników - członek Zarządu nie będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (tj. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu) z tego tytułu. W konsekwencji Spółka nie będzie obowiązana jako płatnik do potrącania i odprowadzania do ZUS składek na wyżej wymienione ubezpieczenia od wynagrodzenia wypłaconego członkowi Zarządu wyłącznie na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy, uzależniając zaistnienie tegoż obowiązku od podstawy prawnej, z której wynika pełniona funkcja. Ponadto stosownie do art. 11 i 12 tejże ustawy ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu mogą podlegać wyłącznie niektóre z grup wskazanych w art. 6 ustawy. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej.

Zauważyć jednocześnie należy, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.), spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką handlową o kapitałowym charakterze, mającą osobowość prawną, działającą w oparciu o kapitał zakładowy podzielony na udziały i ponoszącą odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Zdolność do czynności prawnych spółki z o.o. realizuje zarząd spółki a jego kompetencje określone są generalnie jako prowadzenie spraw i reprezentacja.

W myśl art. 201 § 4 powołanej powyżej ustawy - Kodeks spółek handlowych - członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Powołanie jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego, jako czynność prawna stanowi bowiem oświadczenie woli spółki, mocą którego ustanawiany jest jeden z jej organów, a konkretnie jego członek bądź członkowie. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego tj. podpisanie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednakże to od woli spółki zależy czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu oraz czy będzie się wiązał z wynagrodzeniem czy nie. Podstawą pełnienia funkcji członka zarządu może być w rezultacie zarówno zatrudnienie na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej o świadczenie usług jak też jedynie powołanie uchwałą zgromadzenia wspólników.

Wskazany powyżej katalog osób podlegających obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarty art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, uzależnia zaistnienie tegoż obowiązku nie od finansowego wymiaru pełnionej funkcji a od formy, w jakiej został mianowany na stanowisko członek zarządu. Powołane przepisy nie zaliczają do ubezpieczonych osoby pełniącej funkcję członka zarządu spółki pod warunkiem, że funkcja ta nie jest wykonywana w ramach stosunku prawnego określonego w tym przepisie (np. umowa o pracę). W konsekwencji, samo powołanie - na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych - na stanowisko członka zarządu spółki, jak również osiąganie z tego tytułu, ustalonego w drodze uchwały zgromadzenia wspólników, wynagrodzenia, nie skutkuje jeszcze powstaniem obowiązku ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie jest ono związane z powstaniem określonego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych wskazanego w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w wyniku np. zawarcia umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.

Z przedstawionego we wniosku z dnia 5 września 2016 r. opisu stanu faktycznego wynika, że Spółka uchwałą Zgromadzenia Wspólników powołała osobę fizyczną do pełnienia funkcji członka Zarządu oraz przyznała mu wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji. Zgodnie z oświadczeniem Wnioskodawcy wskazanej osoby nie łączy ze Spółką umowa o pracę, zlecenia czy też kontrakt menedżerski, jak również nie posiada ona udziałów w Spółce. W konsekwencji, mając na uwadze przedstawione powyżej przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uznać należy, że wskazana osoba nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) z tytułu pełnienia na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników funkcji członka Zarządu. W rezultacie powyższego, Spółka nie jest również zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłaconego na podstawie wskazanej uchwały.

Uwzględniając powyższe, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie braku obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu pełnienia funkcji członka Zarządu na podstawie uchwały Zgromadzenia Wspólników i uzyskiwania z tego tytułu wynagrodzenia.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.