WPI/200000/43/974/2015 - Podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przy równoczesnym podleganiu tym ubezpieczeniom z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 25 sierpnia 2015 r. przez (...) w sprawie obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przy równoczesnym podleganiu tym ubezpieczeniom z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą w sytuacji opisanej we wniosku, oraz odmówił wydania pisemnej interpretacji w przedmiocie potwierdzenia prawidłowości przedstawionego stanowiska w zakresie weryfikacji obowiązku ubezpieczeń z działalności w okresach 6 - miesięcznych.

W dniu 25 sierpnia 2015 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy: (...) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, uzupełniony pismem z dnia 9 września 2015 r. (doręczonym w dniu 15 września 2015 r.).

Wnioskodawczym zwróciła się o indywidualną interpretację oraz wydanie opinii i zaproponowanie rozwiązania w skomplikowanej sytuacji dotyczącej obowiązku ubezpieczeń społecznych - w tym chorobowym, społecznym i funduszu pracy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Wnioskodawczym wskazała, iż od 9 lat prowadzi działalność gospodarczą - pod nazwą (...) do tej pory była jednocześnie zatrudniona na umowę o pracę w (...) na kwotę powyżej minimalnej kwoty zwalniającej z obowiązku ubezpieczeń społecznych, co skutkowało, iż co miesiąc z działalności gospodarczej odprowadzała składki na ubezpieczenie zdrowotne. Równocześnie posiada umowę o pracę z (...) na pół etatu w wysokości (...) - jak opisana w umowie i w piśmie (...) oraz umowy zlecenia od tego samego pracodawcy (...) o tym samym NIP-ie).

Wnioskodawczyni podnosi, że od kwietnia, nie posiada umowy o etat - umowa została rozwiązana za porozumieniem stron. W chwili obecnej prowadzi działalność gospodarczą, świadczy usługi medyczne zgodnie ze swoim profilem, jak również od października podpisze umowę z (...) jak to robi od 2007 r. - co roku na okres od (...) października do (...) czerwca - jako starszy asystent, będzie miała podpisaną umowę na pół etatu na kwotę (...) oraz będzie świadczyć prace również na umowy zlecenia.

Płatnikiem zarówno etatu jak i umów o pracę będzie (...). Jako pracownik naukowy wypłatę otrzymuje z góry na początku miesiąca, a za umowy zlecenia, płatne jest po wystawieniu faktur, na podstawie zestawienia jakie tworzy koordynator przedmiotu, na podstawie przeprowadzonych zajęć w danym miesiącu. Czyli na ostami dzień miesiąca, przesyłane są koordynatorowi listy przeprowadzanych zajęć przez asystentów, po sprawdzeniu, koordynator przesyła zestawienie do Katedry do zaakceptowania, a następnie z Katedry listy przesyłane są do działu płac - gdzie wystawiane są rachunki. Rachunki, następnie są przesyłane do asystentów, którzy po ich otrzymaniu i podpisaniu przekazują je do działu płac.

Jak wskazuje Wnioskodawczymi, z uwagi na skomplikowany obieg dokumentów, asystenci nie są w stanie dostarczyć podpisanych rachunków do 5 dnia następnego miesiąca (jest tylko 4 dni kalendarzowe na wysłanie dokumentu przez koordynatora, sprawdzeniu w katedrze, przesłaniu do działu płac, wygenerowaniu faktur i przesłaniu ponownie faktur do asystentów celem podpisania i dostarczenia ich do działu płac). Niedostarczenie dokumentów do 5 dnia każdego miesiąca skutkuje opóźnieniem w wypłacie o miesiąc. Wypłaty za umowy zlecenia są dokonywane po 20 dniu każdego miesiąca.

Dodatkowo harmonogramy zajęć tworzone są na bieżąco w ciągu roku akademickiego, jak również z uwagi na liczne zajęcia i zamiany - wyjazdy na konferencję, Wnioskodawczym nie jest w stanie z góry przewidzieć ilości godzin jakie będę świadczyć (...) w ramach umowy zlecenia w każdym miesiącu.

Jak wcześniej, Wnioskodawczymi opisała, kwota brutto za pół etatu jest jedyną stałą kwotą jaką wypłaca (...) wynosi ona mniej niż (...) która jest kwotą minimalną, zwalniającą od ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawczyni wskazuje, iż tak jak opisała wyżej, dodatkowe kwoty - nierówne w każdym miesiącu, jak również są miesiące w których Wnioskodawczymi nie posiada dodatkowych zajęć i umów zleceń (...) czasem generuje dochód powyżej ww. kwoty (...) a czasem poniżej - przelewy i tzw. paski od pracodawcy otrzymuje po 20-tym każdego miesiąca po wyjściu przelewu, co skutkuje brakiem możliwości zgłoszenia (przez księgową - która prowadzi usługę księgowości) do 7 dnia tego miesiąca do ubezpieczeń społecznych w tym chorobowego, społecznego i FP z działalności gospodarczej.

Wnioskodawczyni podnosi, iż sytuacja ta generuje komplikację i całkowity brak możliwości przewidzenia i określenia do 7 dni danego miesiąca, wystąpienia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

W związku z powyższym Wnioskodawczym, zwróciła się z wnioskiem o określenie sposobu w jakim ma rozwiązać zaistniałą sytuację, aby zachować ciągłość ubezpieczenia, aby być zawsze ubezpieczonym chorobowo i w razie macierzyństwa, społecznie i na FP, gdyż nie jest - z uwagi na nie przewidywalne określenie wysokości wypłaty pochodzącej od płatnika (...) za pół etatu i umowy zlecenia, w stanie określić do 7 dnia danego miesiąca, czy będzie podlegać ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności czy też nie.

Jak wskazuje Wnioskodawczyni nie zgłoszenie jej do ubezpieczeń społecznych do 7 dnia danego miesiąca, skutkuje brakiem ubezpieczenia w razie choroby, jak również brakiem ubezpieczenia społecznego. Dopiero w dniu 20 danego miesiąca, lub później Wnioskodawczyni otrzymuje pasek od pracodawcy (...) w którym określa podstawę brutto do ubezpieczeń emerytalno-rentowych, chorobowych i FP, co uniemożliwia dotrzymanie terminu do 7 dnia danego miesiąca.

Z uwagi na skomplikowaną sytuację Wnioskodawczym wniosła o określenie sposobu:

Pismem z dnia 9 września 2015 r. Wnioskodawczym wskazała, iż wnosi o ustalenie rozstrzygnięcia w sprawie ustalenia tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym {opłacaniu składek) w sytuacji braku danych co do wysokości przychodu w danym miesiącu do 7 dnia danego miesiąca, jak opisano we wniosku głównym, przy prowadzeniu działalności gospodarczej oraz równoczesnym wykonywaniu pracy z tytułu umowy o prace i umowy zlecenia. W ww. piśmie Wnioskodawczym równocześnie wniosła o uzyskanie rozstrzygnięcia w przedmiocie trybu i zasad sporządzania i przekazywania do zakładu dokumentów ubezpieczeniowych (zgłoszeniowych i rozliczeniowych) oraz dokonywania ich ewentualnych korekt w sytuacji otrzymania wypłaty z tytułu wykonywanej pracy i umowy zlecenia, zawartej z przedmiotem na rzecz, którego wykonuje pracę, w późniejszym terminie.

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie, Wnioskodawczyni wskazała, iż z uwagi na zbyt skomplikowaną sytuację oraz brak wnikliwej wiedzy z jej strony związanej z przepisami w ZUS nie ma możliwości ani uprawnienia do zaproponowania stanowiska. Sugestia Wnioskodawczym to ubezpieczenie równoległe z działalności gospodarczej (...) oraz weryfikacja obowiązku ubezpieczeń z działalności w okresach 6 - miesięcznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w związku z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 powołanej powyżej ustawy, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym osób wykonujących działalność pozarolnicza regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W myśl art. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczenia społeczne obejmują: ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenia rentowe, ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ubezpieczeniom społecznym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W art. 6 ust. 1 powołanej ustawy w-skazane są wszystkie osoby, których cechy jako podmiotu ubezpieczenia społecznego zostały określone w tym przepisie, objęte tymi ubezpieczeniami i stają się stroną stosunku ubezpieczenia społecznego. Wyliczenie to jest wyczerpujące i ma charakter katalogu zamkniętego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 powołanej ustawy osoby prowadzące działalność pozarolniczą, w tym pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Z kolei z treści art. 18 ust. 8 powyższej ustawy wynika, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Stosownie zaś do art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 że zm.) podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą i współpracujących przy tej działalności, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Jednocześnie w myśl art. 104 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r., o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 149) składki na Fundusz Pracy ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie natomiast z art. 107 ust. 1 tejże ustawy, składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne. Oznacza to, że składki na Fundusz Pracy nie opłaca się za osoby (w tym jak w przypadku Wnioskodawczym prowadzące działalność pozarolniczą gospodarczą), które ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają dobrowolnie. Natomiast, z brzmienia przepisów ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 272 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.) wynika, że nie znajdują one zastosowania do osób prowadzących jednoosobowo pozarolniczą działalność gospodarczą.

W przedstawionym we wniosku złożonym w dniu 25 sierpnia 2015 r. (uzupełnionym pismem z dnia 9 września 2015 r.), stanie faktycznym - osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu i wykonująca umowę zlecenia zawartą z własnym pracodawcą jednocześnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, co skutkuje powstaniem zbiegu tytułów podlegania ubezpieczeniom społecznym w postaci umowy o pracę i umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą z prowadzeniem pozarolniczej działalności. Należy w tym miejscu dodatkowo wskazać, iż w myśl art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę i jednocześnie na podstawie umowy zlecenia zawartej z tym samym pracodawcą, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowana jako pracownik.

W takiej sytuacji zastosowanie znajdą przepisy art. 9 ust. 1 i la ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do treści tych przepisów, osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów takich jak m.in. prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a, zgodnie z którym ww. ubezpieczeni, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od kwoty obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów. Z treści ww. przepisów wynika iż, jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność wykonuje równocześnie pracę na podstawie umowy o pracę i zawartej z własnym pracodawcą umowy cywilnoprawnej, obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności jest uzależniony od wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy oraz umowy zlecenia, z których przychód jest traktowany jak przychód ze stosunku pracy. Bowiem jedynie w sytuacji, gdy podstawa ta, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niższa od kwoty obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej są obowiązkowe.

W świetle powyższego w miesiącach, w których osiągany przez Wnioskodawczynię przychód z tytułu stosunku pracy oraz umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższy od kwoty obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę, prowadzenie pozarolniczej działalności staje się (obok stosunku pracy) obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń społecznych. Oznacza to, że w miesiącach w których zachodzi wyżej przedstawiona sytuacja Wnioskodawczyni podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, gdyż z drugiego, obowiązkowego tytułu do ubezpieczeń społecznych (pracy i umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą) nie uzyskała wynagrodzenia w wysokości równej co najmniej kwocie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast w miesiącach, w których uzyskiwany przychód z umowy o prace oraz umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą wynosi, w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie z pozarolniczej działalności gospodarczej przedmiotowe ubezpieczenia są dobrowolne.

Uwzględniając powyższe, w świetle przedstawionego stanu faktycznego oraz wskazanych przepisów prawa, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko Wnioskodawczym w sprawie obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przy równoczesnym podleganiu tym ubezpieczeniom z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą w sytuacji opisanej we wniosku.

Wnioskodawczyni występując z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji zwróciła się także o określenie sposobu w jakim ma rozwiązać zaistniałą sytuację, aby zachować ciągłość ubezpieczenia, aby być zawsze ubezpieczonym chorobowo i w razie macierzyństwa, społecznie i na FP, gdyż nie jest - z uwagi na nie przewidywalne określenie wysokości wypłaty pochodzącej od płatnika, za pół etatu i umowy zlecenia, w stanie określić do 7 dnia danego miesiąca, czy będzie podlegać ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności czy też nie. Ponadto wniosła o uzyskanie rozstrzygnięcia w przedmiocie trybu i zasad sporządzania i przekazywania do zakładu dokumentów ubezpieczeniowych (zgłoszeniowych i rozliczeniowych) oraz dokonywania ich ewentualnych korekt w sytuacji otrzymania wypłaty z tytułu wykonywanej pracy i umowy zlecenia, zawartej z podmiotem na rzecz którego wykonuje pracę, w późniejszym terminie. We własnym stanowisku w sprawne Wnioskodawczyni wskazała, iż w opisanej sytuacji powinna dokonywać weryfikacji obowiązku ubezpieczeń z działalności w okresach 6 miesięcznych.

Zakład wskazuje, iż w myśl art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Powyższy zapis art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje jednoznacznie, że nie każda sprawa leżąca we właściwości organu jest możliwa do rozstrzygnięcia przez wydanie interpretacji w tym trybie. W konsekwencji, w przypadku, gdy wniosek o wydanie pisemnej interpretacji zostanie złożony w sprawie dotyczącej innego niż wskazany powyżej zakresu, właściwy do rozpoznania wniosku Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych obowiązany jest odmówić wydania takiej interpretacji.

Dodatkowo podkreślenia wymaga fakt, iż wydając pisemną interpretację przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, a jedynie dokonuje analizy opisanego przez wnioskodawcę stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i wykazuje, czy w świetle obowiązujących przepisów prawa stanowisko wnioskodawcy, w zakresie wskazanym w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, należy uznać za prawidłowe czy niewłaściwe. W rezultacie bezpośredni wpływ na możliwość wydania i zakres decyzji ma treść przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanowiska w zaprezentowanej sprawie. Dlatego też Oddział nie ma możliwości potwierdzenia stanowiska zaprezentowanego przez Wnioskodawczynię w zakresie dokonywania weryfikacji obowiązku ubezpieczeń z działalności w okresach 6 miesięcznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odmówił wydania pisemnej interpretacji przepisów w powyżej wskazanym zakresie.

Jednocześnie wykazać należy, iż odmowa wydania pisemnej interpretacji w powyższym zakresie nie pozbawia wnioskodawczym prawa do wystąpienia w przedmiotowej sprawie do właściwej pod względem miejscowym terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z zapytaniem na zasadach ogólnych.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust, 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.