WPI/200000/43/915/2014 - Nieuwzględnienie do wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odpraw, rekompensat wypłacanych pracownikowi przez pracodawcę.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy 2 dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. ( 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 25 lipca 2014 r. przez przedsiębiorcę (...) w sprawie nieuwzględnienia wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, odpraw, rekompensat wypłacanych pracownikowi przez pracodawcę w związki rozwiązaniem stosunku pracy na mocy porozumienia stron.

W dniu 25 lipca 2014 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odział w Lublinie wpłynął wniosek płatnika (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż w imieniu spółki (...) (dalej Spółka), zgodnie z załączonym odpisem KRS będąc uprawnionym do samodzielnej reprezentacji Spółki, w trybie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r. Nr 173. poz. 1807), zwrócił się z prośbą o wydanie interpretacji w przedmiocie braku obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu dodatkowej odprawy lub rekompensaty wypłaconej pracownikowi na mocy porozumienia stron w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.

Wnioskodawca informuje, że na mocy porozumienia stron zawieranego pomiędzy Spółką a jej pracownikiem z którym dochodzi do rozwiązania stosunku pracy jednorazowe świadczenia pieniężne niezależnie od odpraw wypłacanych na mocy obowiązujących przepisów w wysokości (do 15 krotności minimalnego wynagrodzenia), przy czym podkreślenia wymaga fakt, że warunkiem koniecznym otrzymania przez pracownika powyższego świadczenia jest rozwiązanie stosunku pracy pomiędzy pracownikiem a Spółką.

Wnioskodawca wskazał, że godnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. n systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U Nr 161, poz. 1106, z późn. zm.). Wśród przychodów wyłączonych z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe znajdują się między innymi odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacone pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn lezących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skróconego okresu jej wypowiedzenia, nie wydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

W ocenie Spółki, opisane powyżej świadczenie umowne, które Spółka zamierza wypłacić na rzecz pracowników, z którymi doszło do rozwiązania stosunku pracy, powinny być wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Wyłączenie z podstawy wymiaru składek przychodów uzyskanych przez pracownika z tytułu odszkodowań i rekompensat znajduje bowiem w opinii Spółki zastosowanie zarówno w odniesieniu do odpraw mających swe źródło w ustawach szczegółowych, w tym ustawie z dnia 13.03.2003 r., o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jak również odpraw, świadczeń i rekompensat wypłacanych pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy na podstawie wewnątrzzakładowych porozumień lub umów pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Zdaniem Wnioskodawcy, na poprawność takiego stanowiska wskazuje w szczególności brak wyłączenia spod wskazanego przepisu świadczeń wynikających ze stosownych porozumień pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, jak również brak rozróżnienia świadczeń dobrowolnych, uzgodnionych między pracodawcą a pracownikiem, w stosunku do Świadczeń, obowiązek wypłaty których wynika wprost z obowiązujących przepisów prawa.

W związku z powyższym Wnioskodawca wniósł o wydanie interpretacji w powyżej przedstawionej spawie, oraz potwierdzenia zasadności przyjętego przez Spółkę stanowiska.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

W myśl art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. - Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Powyższe oznacza, ze wiążące interpretacje w formie decyzji mogą zostać wydane tylko w odniesieniu do wskazanych w cytowanym przepisie spraw.

Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.). W myśl art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w związku 2 art. 4 pkt 9 tejże ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (.t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są więc otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, zgodnie uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wpłat i świadczeń, a w Szczególności; wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. W związku z powyższym przychodem, od którego wymierzane są w myśl art. 18 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia stanowią wszystkie otrzymane lub postawione do dyspozycji należności przysługujące pracownikowi wymienione w katalogu zawartym w ustawie o podatku dochodowym, chyba że na podstawie stosownych przepisów zostały wyłączone z podstawy ustalania składek.

Katalog przychodów nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został zawarty w cytowanym powyżej rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności, jako nie stanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Z takiej konstrukcji przepisu wynika, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawarty w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również innych wypłaconych pracownikowi z tego tytułu odpraw, odszkodowań i rekompensat wynikających z dobrowolnych porozumień zawartych miedzy pracodawcą a działającymi u niego organizacjami związkowymi lub indywidualnych porozumień (umów) zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw, jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Przywołany powyżej przepis § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia znajduje zatem zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wyplata odprawy, odszkodowania lub rekompensaty - mającej charakter świadczenia pieniężnego - pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy. Z powyższego wynika, iż jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę tych świadczeń, winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenia nie mogą być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach, nie pozostające w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Zatem fakt, iż wypłata tych świadczeń następuje na podstawie porozumienia między pracodawcą a pracownikiem i przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest porozumienie stron nie wyklucza zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia.

Jednocześnie należy podkreślić, iż Zakład w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji nie prowadzi postępowania wyjaśniającego ani postępowania dowodowego, opierając się jedynie na treści wniosku. Wydając pisemną interpretację w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonuje wyłącznie oceny przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w zakresie zastosowania przepisów ubezpieczeniowych dotyczących obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, natomiast nie odnosi się do treści zawartych przez Wnioskodawcę umów o prace w tym również do treści wewnątrzzakładowych porozumień lub umów zawieranych pomiędzy Spółką, a jej pracownikiem, z którym dochodzi do rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, iż przedmiotowe rozstrzygnięcie wydane zostało na podstawie oświadczenia Wnioskodawcy, zgodnie z którym warunkiem koniecznym wypłat opisanych świadczeń umownych (dodatkowe odprawy lub rekompensaty), które Spółka zamierza wypłacić pracownikowi mają charakter odszkodowania i pozostaje w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Biorąc powyższe pod uwagę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odział w Lublinie uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne odpraw, odszkodowania i rekompensat wypłacanych pracownikowi przez pracodawcę w związku rozwiązaniem stosunku pracy na mocy porozumienia stron.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 usuwy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sadu Okręgowego (...) Sadu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjna ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez te jednostkę w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.